Slimme psychologische framing voorkomt teveel opzeggingen orgaandonors

2 juni 2017

De Eerste Kamer moet er nog over stemmen, maar de nieuwe Orgaandonatiewet is eind 2016 met een nipte meerderheid door de Tweede Kamer gekomen. Vanuit consumentenpsychologisch perspectief winst, want de default-option zou het aantal donoren tot nu toe wel eens behoorlijk in de weg hebben kunnen zitten. Met de nieuwe wet in eventuele aantocht hebben echter al een kleine 4.500 orgaandonoren hun ‘ja’ ingetrokken. Welke psychologische bijwerking is daarvoor verantwoordelijk?

2 sterren ** – Praktische informatie, gebaseerd op een achterliggende wetenschappelijke theorie

Psychologisch spelen er een paar belangrijke elementen mee in de keuze om wel of geen donor te zijn. Zelf ben ik dat wel, maar dat kost wat moeite. Je moet dit binnen de huidige wet specifiek (online) aangeven, want standaard ben je geen donor. Dat kun je vergelijken met het ‘vinkje’ bij de aanmelding voor een nieuwsbrief, als je online een product bestelt en je een account dient aan te maken. Staat het vinkje automatisch aan? Dan schreven voorheen relatief veel mensen zich (automatisch) in. Stond het vinkje uit? Dan schrijven relatief weinig mensen zich in. Standaard geen donor? Dan hebben we weinig doneren. Standaard wel donor, zoals in bijna alle andere Europese landen? Het aantal orgaandonoren is daar veel hoger dan in Nederland.

Het gaat om de framing door middel van ‘verplicht’ en ‘moeten’. Zodra deze groep die uit vrije wil en sterke overtuiging donor werd dat hoort is het risico groot dat deze afhaakt.

Dan het tweede psychologische element: cognitieve dissonantie. Ik heb ongeveer 2 jaar geleden besloten om orgaandonor te worden. Dat deed ik omdat ik zelf ook graag een orgaan zou ontvangen indien ik die nodig zou hebben en ik niet verwacht mijn organen na mijn dood nog nodig te hebben. Hier zou onder andere de motivatie bij kunnen komen om uit vrije wil en sterke overtuiging donor te worden, juist in een land waar relatief weinig mensen dat zijn.

Cognitieve dissonantie

Die laatste motivatie is belangrijk met het oog op de wetswijziging. Dat een kleine 4.500 orgaandonoren hun ‘ja’ hebben ingetrokken zou te maken kunnen hebben met cognitieve dissonantie. Het is goed mogelijk dat deze groep uit vrije wil en sterke overtuiging orgaandonor was geworden.

De nieuwe wet ‘verplicht’ iedereen om orgaandonor te worden. Iedereen ‘moet’ donor worden (geeft ‘geen bezwaar’), tenzij nadrukkelijk bezwaar wordt aangetekend. Het gaat om de framing door middel van ‘verplicht’ en ‘moeten’. Zodra deze groep die uit vrije wil en sterke overtuiging donor werd die woorden hoort is de kans groot dat zij afhaakt. Dat is namelijk helemaal niet in lijn met de reden waarom ze ooit donor werden. Ze deden dat uit vrije wil en een sterke overtuiging, niet omdat het ‘moet’ of voor iedereen ‘verplicht’ is.

Dat kan uiteraard psychologisch slimmer, door de eventuele nieuwe wet slimmer te framen. 

Het handelen van destijds is daardoor niet meer in overeenstemming met de wijze waarop ze zich nu kunnen profileren. En hoe valt dat op te lossen? Juist, door de ‘ja’ in te trekken. Op die manier kan de groep uit dezelfde vrije wil en sterke overtuiging ‘nee’ zeggen, zoals het ooit ‘ja’ zij. Ze gaan dan weer netjes tegen de stroom in.

Anderen moeten net als jij donor worden

Dat kan uiteraard psychologisch slimmer, door de eventuele nieuwe wet slimmer te framen. Het is vanuit de overheid van groot belang om te benadrukken dat deze groep uit vrije wil en sterke overtuiging de pioniers betreft. Zij maakten een uitstekende keuze, die de rest van het land nu zal volgen. Hun vrije wil en sterke overtuiging heeft het pad geëffend door de rest. Het is essentieel om te blijven benadrukken dat het hun sterke overtuiging is geweest die ze donor heeft gemaakt en die er nog altijd voor zorgt dat ze daar voorstander van zijn. Het is zeer belangrijk om te voorkomen dat zij zich ‘opgeslokt’ voelen in de massa die het automatisch toelaat ‘geen bezwaar’ aan te tekenen.


Artikel met plezier gelezen? Help me het bereik te vergroten met een like op Facebook en. Zelf geen artikel meer missen? Abonneer je dan op de nieuwsbrief, zodat je iedere vrijdag de artikelen van die week van me ontvangt.

You Might Also Like

No Comments

Leave a Reply