Spoilers verpesten je kijkplezier? Dat hoeft helemaal niet

25 januari 2016

Spoiler alert! Menigeen klikt weg of hoopt op z’n minst op een mogelijkheid erover of omheen te kunnen lezen. In november ontstond er bijvoorbeeld nog ophef over Wie is de Mol, dat van de zaterdagavond verhuisde naar de zaterdag. Het betekent dat veel liefhebbers de uitzendingen op zondag terug dienen te kijken, met het risico tussentijds spoilers tegen te komen. Is dat echter altijd zo’n ramp? Recent onderzoek van Yan en Tsang (2016) toont aan dat spoilers ons kijkplezier lang niet altijd hoeven te verpesten.

Zij maken een onderscheid tussen verschillende soorten spoilers. Het ene type spoiler vertelt ons iets over de acteerprestaties, de wijze van filmen of de visuele effecten die we te zien krijgen. Het andere type spoiler vertelt ons iets over de afloop van het plot. Een website als Moviemeter maakt spoilers netjes vaag, we komen op de website voorbeelden van de beide varianten tegen. Hieronder staat bijvoorbeeld een reactie met spoilers gericht op de visuele effecten en acteerprestaties in Star Wars: The Force Awakens.

Schermafbeelding 2016-01-22 om 11.04.05

Indien je de tekst volledig zou lezen lees je over een spannend lightsaber-gevecht, hoe er visueel spectaculair planeten werden opgeblazen en hoe Han Solo en zijn zoon een indrukwekkende scene speelden. Er bestaat daarnaast nog een ander type spoiler, die met betrekking tot het plot van een film. Een voorbeeld daarvan vind je hieronder.

Schermafbeelding 2016-01-22 om 11.05.12

Het verschil tussen de beide soorten spoilers is van belang, de één zit ons kijkplezier meer in de weg dan de ander.

Voorspelling van ons kijkplezier

We maken voorspellingen over het plezier dat we van een aankoop of keuze kunnen verwachten, we maken inschattingen die bepalen of we een bepaalde film of serie willen gaan kijken (Lee, Frederick & Ariely, 2006) of een product willen kopen. De voorspellingen die we maken blijken echter niet altijd te kloppen. Consumenten verwachten bijvoorbeeld veel meer plezier te hebben van een luxe auto dan een eenvoudige auto en zijn daardoor (onterecht) bereid daar meer voor te betalen (Schwarz & Xu, 2011). In de praktijk zullen alleen ware liefhebbers daar meer van genieten, tijdens het onderzoek vonden de onderzoekers bij de gemiddelde consument geen significante verschillen. We vinden het moeilijk om goede voorspellingen te maken van het plezier dat aankopen of keuzes ons opleveren, dat geldt dus ook voor de wijze waarop we spoilers inschatten. We hebben automatisch het gevoel dat die ons kijkplezier zullen verpesten, terwijl dat niet het geval hoeft te zijn.

Uit verschillende experimenten door Yan en Tsang (2016) blijkt dat dit te maken heeft met de wijze waarop we nadenken over het heden en de toekomst. We doen voorspellingen met het oog op de toekomst, over die toekomst denken we op een abstract niveau na. Het heden kunnen we slechts ervaren in plaats van voorspellen, over het heden denken we daarom op een meer concreet in plaats van abstract niveau na. Dat verschil tussen een abstract en concreet denkniveau bepaalt in hoeverre we spoilers als hinderlijk ervaren. In de consumentenpsychologie noemen we dit het construal level (Trope & Liberman, 2010). Het abstracte of concrete denkniveau bepaalt of we meer waarde hechten aan primaire of secundaire aspecten van dat wat we consumeren, zoals een film of een serie.

Eerder onderzoek naar deze primaire en secundaire aspecten van Trope en Liberman (2000) toont bijvoorbeeld aan dat consumenten die morgen een radio mogen uitzoeken andere functies prefereren dan consumenten die volgend jaar een radio zullen ontvangen. Consumenten die morgen een radio mogen uitzoeken wensen een radio met in ieder geval een handige klokfunctie (praktisch, secundair aspect) bij een redelijke geluidskwaliteit, terwijl consumenten die volgend jaar een radio zullen ontvangen in ieder geval goede geluidskwaliteit (primair aspect) wensen met eventueel een handige klok.

Willen we voorspellen hoeveel plezier we ervaren aan een film of een serie? Een voorspelling is automatisch gericht op de toekomst en leidt daardoor tot een abstract denkniveau en daarom een focus op de primaire aspecten (het plot). We hechten daar veel waarde aan, omdat we verwachten dat we vooral van het plot zullen genieten. We gaan voorbij aan de secundaire aspecten, zoals de wijze van filmen, de acteerprestaties en de visuele effecten. Het zijn ondertussen juist die secundaire aspecten die we waarderen op het moment dat we de ervaring hebben in het heden. Dit leidt tot een concreet denkniveau, we ontlenen het plezier veel meer aan de secundaire aspecten dan we op voorhand zouden verwachten. We maken wat dat betreft een verkeerde inschatting van de elementen van een film die ons het plezier opleveren, vandaar ook dat we onnodig bang zijn voor spoilers met betrekking tot het plot.

Advies voor in de praktijk

Slimmer omgaan met spoilers? Spoilers met betrekking tot het plot hoeven je kijkplezier helemaal niet in de weg te zitten. We voorspellen dat we daar veel meer hinder van zullen ondervinden dan het geval is, in de praktijk valt dat enorm mee. Het is wat dat betreft niet zo vreemd dat we in TV-shows net voor de reclame alvast zien wat er daarna zal volgen of welke kant het op zal gaan. Daarnaast ken je waarschijnlijk wel iemand die graag de laatste pagina van een boek alvast even bekijkt of zelfs leest en er vervolgens nog hartstikke veel plezier aan zal beleven. Dat is volledig in lijn met de wijze waarop we psychologisch plezier ervaren, het zit je niet in de weg.

Maak je wat dat betreft niet zo druk over spoilers met betrekking tot het plot, je kunt er psychologisch nog net zoveel plezier aan beleven. Waar je meer mee op moet passen is spoilers met betrekking tot wat er specifiek zal gebeuren, hoe dat in beeld wordt gebracht en hoe de special effects eruit zullen zien. Kijk geen ‘achter de schermen’ voordat je een film gaat kijken wanneer je daar vervolgens zoveel mogelijk plezier aan wilt beleven.

Maak je trailers voor films en series of werk je op een andere manier met ‘previews’ van content? Zorg er dan dus voor dat je wat informatie over het plot weggeeft om interesse te wekken, zonder dat je de secundaire aspecten aansnijdt. Dat is waar kijkers of lezers van zullen genieten, probeer ze dat niet te ontnemen door middel van een voorproefje op wat er gaat komen.

Artikel met plezier gelezen? Deel het met je vrienden. Like me op Facebook en deel het artikel.

Bronnen

Lee, Leonard, Frederick, Shane, & Ariely, Dan (2006). Try it, you’ll like it: The influence of expectation, consumption, and revelation on preferences for beer. Psychological Science, 17(12), 1054–1058.

Schwarz, Norbert, & Xu, Jing (2011). Why don’t we learn from poor choices? The consistency of expectation, choice, and memory clouds the lessons of experience. Journal of Consumer Psychology, 21(2), 142–145.

Trope, Yaacov, & Liberman, Nira (2000). Temporal construal and time- dependent changes in preference. Journal of Personality and Social Psychology, 79(6), 876–889.

Trope, Yaacov, & Liberman, Nira (2010). Construal-level theory of psycho- logical distance. Psychological Review, 117(2), 440–463.

Yan, D. & Tsang, A.S.L. (2016). The misforecasted spoiler effect: Underlying mechanism and boundary conditions. Journal of Consumer Psychology, 26, 81-90.

You Might Also Like

No Comments

Leave a Reply