Stel: je partner geeft ineens minder uit, checkt de bank-app vaker en mijdt etentjes met vrienden. Als je ernaar vraagt, krijg je ontwijkende antwoorden. Jullie praten toch altijd open over alles? Waarom dan niet over geld?
3 sterren *** – Wetenschappelijke inzichten vanuit de consumentenpsychologie, vertaald naar concrete voorbeelden.
Financiële keuzes zijn vaak geen kwestie van rekenen, maar van emotie, zelfbeeld en sociale verwachtingen. Zeker in relaties, waar geld raakt aan fundamentele behoeften. Het draait om zekerheid, autonomie en erkenning.
Stress over geld maakt ons kwetsbaar. Het activeert een verdedigingsmechanisme dat praten bemoeilijkt. Hoe groter de zorgen, hoe kleiner de bereidheid om het onderwerp aan te snijden. Precies wanneer communicatie het hardst nodig is. En dat leidt tot patronen van afstand, misverstanden en wantrouwen. Die niets te maken hebben met het saldo op de rekening.
Wetenschappelijke onderbouwing
In hun recente studie laten experts in consumentengedrag Mishra, Tam en Huang (2023) zien dat geldstress binnen koppels leidt tot verminderde openheid en verbondenheid. Ze onderzochten meer dan 1.000 stellen en ontdekten dat mensen met financiële stress significant minder geneigd zijn om geldzaken te bespreken met hun partner. Niet omdat ze niet willen, maar omdat ze bang zijn voor oordeel, ruzie of verlies van controle.
De onderzoekers koppelen dit aan twee psychologische processen:
- Self-threat: geldstress tast ons gevoel van competentie en controle aan. Daardoor vermijden we gesprekken die deze kwetsbaarheid zouden kunnen blootleggen.
- Relationship threat: mensen vrezen dat financiële stress hun relatie schaadt. Ironisch genoeg vermijden ze daarom juist het gesprek dat hun band zou kunnen versterken.
Interessant is dat deze effecten ook terugkwamen in experimenteel onderzoek. Mensen die zich financieel gestrest voelden (bijvoorbeeld na het lezen van een confronterende tekst over schulden) rapporteerden minder bereidheid om geldkwesties met hun partner te bespreken dan mensen zonder die stressinductie.
De onderzoekers verwijzen bovendien naar eerder werk waaruit blijkt dat geld vaker een metafoor is voor onderliggende relationele kwesties, zoals machtsverhoudingen of gevoel van verbondenheid (Papp et al., 2009; Britt & Huston, 2012).
Toepassingen in de praktijk
Wat kunnen we hiermee doen, als consument, hulpverlener of beleidsmaker?
- Voor stellen
Herken geldstress als een relationeel signaal. Als praten lastig wordt, ligt dat zelden aan onwil, maar aan schaamte of angst. Kies een neutrale setting, stel open vragen en erken elkaars zorgen zonder direct naar oplossingen te grijpen. - Voor hulpverleners
Zie financiële problemen niet alleen als boekhoudkundig vraagstuk, maar als relationele stressor. Een gesprek over geld is vaak een gesprek over veiligheid. Combineer financiële begeleiding met relatietools of gesprekscoaching. - Voor beleidsmakers
Ontwikkel laagdrempelige campagnes die stellen helpen om geldgesprekken wél te voeren. Denk aan tools, gespreksstarters of filmpjes waarin herkenbare situaties worden uitgebeeld. - Voor marketeers en merken
Geld is gevoelig terrein. Communicatie rondom financiële producten moet niet alleen rationeel zijn, maar ook empathisch en vertrouwenwekkend. Vooral als het gaat om gezamenlijke uitgaven of sparen in relaties.
Wat we durven delen
Misschien moeten we geldgesprekken niet meer zien als een plicht, maar als een kans: om te groeien in vertrouwen, kwetsbaarheid en verbinding. Juist wanneer het moeilijk is, telt wat we durven delen.
Interessant artikel gelezen en wil je op de hoogte blijven van leuke psychologische inzichten? Meld je aan voor de nieuwsbrief, zodat je iedere vrijdag de nieuwe artikelen ontvangt.
Wetenschappelijke bronnen
Verder lezen: Mishra, A., Tam, L., & Huang, L. (2023). Discussing money with the one you love: How financial stress influences couples’ financial communication. Journal of Consumer Psychology, 33(2), 239–257. https://doi.org/10.1002/jcpy.1320
Britt, S. L., & Huston, S. J. (2012). The role of money arguments in marriage. Journal of Family and Economic Issues, 33(4), 464–476. https://doi.org/10.1007/s10834-012-9304-5
Papp, L. M., Cummings, E. M., & Goeke-Morey, M. C. (2009). For richer, for poorer: Money as a topic of marital conflict in the home. Family Relations, 58(1), 91–103. https://doi.org/10.1111/j.1741-3729.2008.00537.x
Patrick is meer dan 10 jaar zelfstandig Consumentenpsycholoog. Hij combineert psychologie met marketing. Psychologische inzichten maken hem gelukkiger met zijn eigen (aankoop)keuzes en vormen de wetenschappelijke basis om bedrijven en instellingen te adviseren. Hij schrijft hier blogartikelen op de site, schrijft columns voor RTLZ en De Ondernemer en wordt regelmatig gevraagd voor kranten, tijdschriften, radio en televisie. Bovendien is hij zelfstandig SEO tekstschrijver.
