Je hebt net een vakantie geboekt naar Italië. Zon, pasta en la dolce vita. Maar ergens blijft die andere optie door je hoofd spoken: IJsland met z’n watervallen, of misschien toch een yoga-retreat in Portugal? Normaal gesproken proberen we spijt te vermijden. Toch kan het bewust overwegen van gemiste keuzes ons juist helpen. Hoe werkt dat psychologisch?
3 sterren *** – Wetenschappelijke inzichten vanuit de consumentenpsychologie, vertaald naar concrete voorbeelden.
Als specialist in consumentenpsychologie weet ik dat mensen vaak proberen om gemiste keuzes te rationaliseren of te vergeten. Maar dat is niet altijd nodig. Juist het bewust terugdenken aan alternatieve beslissingen, zolang ze maar divers genoeg zijn. Het kan onze motivatie versterken voor toekomstige keuzes.
Het sleutelwoord hier is ‘diversiteit’. Wanneer mensen reflecteren op verschillende soorten gemiste alternatieven, zoals reizen, carrièremogelijkheden of sociale activiteiten, ontstaat er een gevoel van toekomstpotentieel. In plaats van spijt over één gemiste kans (bijvoorbeeld alleen die ene vakantie), ontstaat er een breder perspectief: er zijn nog veel mogelijkheden in het leven. En dat geeft energie.
Wetenschappelijke onderbouwing
Onderzoekers Kim, Carpenter en Morewedge (2025) ontdekten dit effect in een reeks experimenten. Deelnemers werd gevraagd na te denken over gemiste kansen, bijvoorbeeld vakanties of carrièrestappen. Belangrijk: die ze in het verleden niet hadden gekozen.
De helft van de deelnemers reflecteerde op één type gemiste optie (bijvoorbeeld meerdere reizen), de andere helft op een diverse set gemiste keuzes (reizen, studies, banen).
Wat bleek? Die laatste groep voelde zich gemotiveerder, optimistischer en actiever in het plannen van toekomstige doelen. Ze zagen hun leven als voller mogelijkheden, simpelweg omdat ze zichzelf herinnerden aan de variatie aan paden die ze ooit overwogen, en mogelijk nog steeds kunnen bewandelen.
Een belangrijk psychologisch mechanisme hierbij is ‘open temporal mindset’. Mensen die reflecteren op uiteenlopende alternatieven, beschouwen de toekomst als open en veranderlijk. Ze denken: wat ik niet heb gedaan, kan ik alsnog doen. En dat motiveert.
Wat kun je hiermee?
Heb je spijt van iets wat je niet hebt gedaan? Denk dan eens aan meerdere soorten gemiste kansen. Het helpt je om te beseffen hoeveel mogelijkheden er nog zijn.
Maak er een gewoonte van om maandelijks te reflecteren op ‘de wegen die je niet nam’. Dat kan je helpen om bewustere keuzes te maken.
Gebruik als coach ‘divers gemis’ als tool in de gesprekken die je voert. Laat mensen nadenken over verschillende typen gemiste keuzes om een gevoel van potentieel te activeren.
Zet het in bij motivatieverlies: het helpt mensen om niet te blijven hangen in één gemiste kans, maar het bredere plaatje te zien.
Speel als marketeer in op ‘de andere opties’ in campagnes, niet vanuit gemis, maar vanuit perspectief. ‘Nog niet naar Canada geweest? Of dat kookboek uitgeprobeerd?’ maakt mensen bewust van latente wensen.
De kracht van gemiste kansen
We zijn geneigd om gemiste keuzes te vermijden, alsof het littekens zijn. Maar misschien zijn het wel landkaarten. Niet om terug te kijken, maar juist om vooruit te navigeren. Wat zou jij doen als je de andere weg alsnog mocht nemen?
Interessant artikel gelezen en wil je op de hoogte blijven van leuke psychologische inzichten? Meld je aan voor de nieuwsbrief, zodat je iedere vrijdag de nieuwe artikelen ontvangt.
Wetenschappelijke bronnen
Kim, H. S., Carpenter, S. M., & Morewedge, C. K. (2025). The different roads not taken: Considering diverse foregone alternatives motivates future goal pursuit. Journal of Consumer Psychology, 35, 233–248. https://doi.org/10.1002/jcpy.1407
Patrick is meer dan 10 jaar zelfstandig Consumentenpsycholoog. Hij combineert psychologie met marketing. Psychologische inzichten maken hem gelukkiger met zijn eigen (aankoop)keuzes en vormen de wetenschappelijke basis om bedrijven en instellingen te adviseren. Hij schrijft hier blogartikelen op de site, schrijft columns voor RTLZ en De Ondernemer en wordt regelmatig gevraagd voor kranten, tijdschriften, radio en televisie. Bovendien is hij zelfstandig SEO tekstschrijver.
