Wie een groot aantal glazen bier drinkt zal zich al snel dronken voelen of daar in ieder geval wat aangeschoten van raken. Dat lukt echter ook wanneer je alcoholvrij bier drinkt, mits je het idee hebt dat er wel alcohol in zit. Ons brein gaat er dan vanuit dat er alcohol in het bier zit, waardoor het daar grotendeels op reageert zoals dat bij bier met alcohol zou gebeuren. Een absoluut placebo-effect, dat zich laat verklaren aan de hand van selectieve perceptie.
1 ster * – Eenvoudig toe te passen, begrijpelijk zonder enige achtergrond
Victor Mids ging in een van zijn uitzendingen zelfs nog een stap verder. Hij schonk een student zogenaamd steeds glazen whisky in, terwijl het gaat om een lege fles. De selectieve perceptie in het brein van de student zorgt voor het placebo effect. De student voelde zich dronken, terwijl hij in werkelijkheid helemaal geen alcohol op had.
Selectieve perceptie vanuit je brein
Hoe kan het dat je brein je vertelt dat je dronken raakt en je ook daadwerkelijk fysiek dronkenschap ervaart? Ons brein heeft de automatische neiging om ons te richten op stimuli die aansluiten bij wat we verwachten en die in overeenstemming zijn met onze overtuigingen. Hebben we de overtuiging dat we alcohol consumeren? Dan gaan we voorbij aan stimuli die daarmee niet in overeenstemming zijn en vergeten we die bovendien snel weer. Ons brein doet er alles aan om ons overtuigend te laten geloven dat we inderdaad alcohol consumeren.
“We zien wat we willen zien en niet wat er per se daadwerkelijk staat of wat er voor onze neus gebeurt.”
Dat is handig wanneer je goedkoop aangeschoten of zelfs dronken wilt worden, maar heeft ook andere nadelige gevolgen. We zien wat we willen zien en niet wat er per se daadwerkelijk staat of wat er voor onze neus gebeurt. Een leraar zal bij z’n favoriete leerling niet zomaar plotseling slecht gedrag opmerken en heeft bovendien geen aandacht voor de recente goede resultaten van de normaal gesproken slechtste leerling. Ben je zelf een sportief type dat 2x per week naar de sportschool gaat, gezond eet, de trap neemt in plaats van de lift en aan de andere kant af en toe zondigt door een sigaret op te steken? In een magazine dat je vervolgens leest zie je wel de advertenties en aanbiedingen voor sportvoeding of nieuwe trainingsbenodigdheden, maar heb je geen aandacht voor campagnes of andere uitingen die de gevaren van roken benadrukken. Ons brein filtert de informatie die ons bewustzijn bereikt, zodat die in overeenstemming is met onze overtuigingen en aansluit bij wat we als prettig ervaren. Dat wat niet strookt met onze overtuigingen of niet past bij onze doelstelling bereikt ons bewustzijn simpelweg niet.
Advies voor in de praktijk
Het is lastig om selectieve perceptie tegen te gaan, het is een proces vanuit je onbewustzijn waar je niet zomaar controle over hebt. Wil je als leraar voorkomen dat je blind bent voor de fouten van je favoriete leerling en je de progressie van de slechtste leerling mist? Vraag dan bijvoorbeeld een andere leraar met je mee te kijken. Die ander heeft waarschijnlijk niet dezelfde overtuigingen als jij, waardoor die persoon geen last heeft van de selectieve perceptie die jij ervaart.
Om te voorkomen dat je alleen de aanbiedingen voor sportartikelen ziet en je langs de waarschuwingen voor de gevaren van roken manoeuvreert kun je specifiek zoeken naar informatie over je slechte gewoonten. Abonneer je bijvoorbeeld in Google News op een RSS-feed over de gevaren van roken (zoek naar [roken], scroll omlaag en klik op ‘Melding instellen’ achter ‘Blijf op de hoogte van resultaten voor roken’. Je zorgt op die manier voor een omgeving van waaruit je heel specifiek informatie ontvangt over dat waar je minder trots op kunt zijn. Des te beter je erin slaagt die informatie individueel tot je te nemen, des te lastiger is het om hier op basis van selectieve perceptie omheen te kijken. Voorkom het samenspel met informatie die je onbewust beter bevalt. Je maakt het risico op selectieve perceptie gemakkelijk kleiner door je omgeving op een meer kritische wijze in te richten en je brein als het ware te dwingen aandacht te schenken aan dat wat je minder bevalt.
Artikel met plezier gelezen? Like me op Facebook en lees wekelijks slimme psychologische tips die je direct kunt inzetten. Geen artikel meer missen? Abonneer je dan op de nieuwsbrief, zodat je iedere vrijdag de artikelen van die week ontvangt.
Wetenschappelijke bronnen
Ricky W. Griffin (31 January 2013). Fundamentals of Management. Cengage Learning. p. 259. ISBN 978-1-133-62749-4.
Steven Lucas Counselling. (2009, December 29). Psychology Definition Of The Week: Selective Perception. Retrieved March 18, 2013, from http://wayback.archive.org/web/20120416014147/http://counsellingcentral.com/psychology-definition-of-the-week-selective-perception
No Comments