Kringloopwinkels zijn populair. De kans is groot dat je meerdere mensen in jouw omgeving kent die je regelmatig overtuigen, omdat ‘je gewoon niet weet wat voor leuks je tegenkomt’. Maar wat maakt die kringloop zo’n interessante keuze? De sleutel blijkt te vinden in decennia-oude psychologie.
1 ster * – Eenvoudig toe te passen, begrijpelijk zonder enige achtergrond
De kringloopwinkel is voor liefhebbers een geweldige uitdaging. Ze gaan er op zoek naar verborgen pareltjes en proberen heel voordelig iets moois op te kop te tikken. Dat op de kop tikken neigt naar een gevoel van competentie.
“Kijk eens wat ik laatst voor €2,50 gekocht heb, gewoon bij de kringloop.” Een van de beste voorbeelden waarin iemand dat gevoel van competentie uitspreekt. Is het niet knap, om zoiets moois zo goedkoop op de kop te tikken?
Het idee is simpel. Het brein is geprogrammeerd om gedrag te herhalen waarvoor je een beloning ontvangt.
Variabele beloning: de kringloop als een Skinner Box
De belangrijkste reden voor het succes van de kringloopwinkel vinden we in de variabele beloningen. Vergelijkbaar met de operante conditionering die psychologen al decennialang kennen van de Skinner Box.
Het idee is simpel. Het brein is geprogrammeerd om gedrag te herhalen waarvoor je een beloning ontvangt. Ga je dus naar de kringloop en loop je tegen een verborgen pareltje aan? Dat voelt goed, je kunt er anderen over vertellen en zelf ontzettend blij mee zijn. Het brein wil dat gevoel nog wel een keer hebben, dus keer je de volgende keer nog eens terug.
Onderzoek door Burrhus Skinner toonde al in 1959 aan dat het effect van die beloningen positief en sterk is, maar steeds een beetje afneemt met iedere herhaling. Dat zou betekenen dat je na verloop van tijd op kringloopwinkels uitgekeken raakt.
Dat is echter niet (zomaar) het geval, en wel dankzij het idee van variabele beloning. Onderzoek naar operante conditionering wijst uit dat een variabele beloning het langst effect heeft, omdat je er niet makkelijk aan kunt wennen. Zolang je de ene keer wel een pareltje vindt, dan een paar keer niet en daarna zelfs twee pareltjes blijft de kringloop je verrassen.
Geniet van de pareltjes die je vindt en accepteer de bezoeken wanneer er niets voor je bij zit. Gedraag je als een rat in een Skinner box, waarbij het omzetten van de hendel de ene keer wel tot wat anders leidt en de andere keer niet.
Winkel jezelf gelukkig
Wil je het dus goed doen als je naar de kringloopwinkel gaat? Ga er zonder verwachtingen heen, gewoon om door de spullen te struinen zonder dat je ergens specifiek naar op zoek bent. Laat je verrassen en wacht af of je een beloning krijgt met een pareltje dat je niet kunt laten schieten.
Geniet van de pareltjes die je vindt en accepteer de bezoeken wanneer er niets voor je bij zit. Gedraag je als een rat in een Skinner box, waarbij het omzetten van de hendel de ene keer wel tot wat anders leidt en de andere keer niet. Van een variabele beloning in de kringloopwinkel geniet je psychologisch namelijk het langst.
Leuk artikel gelezen? Help me het bereik te vergroten met een like op Facebook. Zelf op de hoogte blijven van leuke psychologische inzichten? Abonneer je dan op de nieuwsbrief, zodat je iedere vrijdag de artikelen van die week van me ontvangt.
Wetenschappelijke bronnen
Skinner, B. F. (1959). Cumulative record (1999 definitive ed.). Cambridge, MA: B.F. Skinner Foundation. p 620
No Comments