Gruwel je van het kerstdiner dat eraan zit te komen, kijk je nu al op tegen een kerstboom in iedere woonkamer of heb je simpelweg niets met het kerstfeest? Het valt niet mee om je daar de komende tijd goed tegen te wapenen, de liefhebbers van de bekende donkere dagen zijn in Nederland enorm in de meerderheid. Hoe kun je als niet-vierder toch voor een prettige tijd zorgen? Daar duik ik als consumentenpsycholoog voor je in, aan de hand van een recent artikel van Weinberger (2015).
We gedragen ons als mensen graag in groepen, bijvoorbeeld wanneer we het kerstfeest vieren. Consumptie speelt een belangrijke rol. We kopen een mooie kerstboom, halen de beste ingrediënten in huis voor het kerstdiner (Bradford & Sherry, 2015) en zetten mooie cadeaus neer voor de kinderen (Weinberger & Wallendorf, 2012). Toch kijkt niet iedereen uit naar de kerstdagen. Ben je single en kijk je er juist enorm tegenop of ontbreekt het je aan een christelijke achtergrond en vier je in het geheel geen kerst? Weinberger (2015) zet vier methoden op een rij, waarmee je ervoor zorgt dat je het eind van het jaar toch goed door kunt komen.
Rituelen en sociale relaties
Om het kerstfeest of andere rituelen goed te begrijpen zijn onder andere onze sociale relaties daarbinnen van belang. Rook zette al in 1985 vier belangrijke elementen van rituelen op een rij:
- Een script (We vieren de kerstavond/ kerstnacht, zorgen voor het kerstontbijt, plannen leuke activiteiten en eten gezamenlijk tijdens het kerstdiner)
- De rollen van alle deelnemers (Wie doet wat tijdens het kerstdiner? Wie organiseert een leuk uitje?)
- Het publiek (Zowel de aanwezigen als iedereen er omheen)
- Rituele attributen (De kerstboom, de kalkoen op tafel, de cadeautjes onder de boom)
Het zijn de rituele die we aangrijpen om sociaal nader tot elkaar te komen. Kerst is bij uitstek een feest dat we samen vieren, iets dat ‘spanning’ op kan leveren wanneer je niets met dit feest hebt of je er niet aan meedoet op de manier die we ‘normaal’ vinden. Het is de dominantie van het collectief die ertoe leidt dat het voor niet-deelnemers lastige situaties kan opleveren.
Vier methoden om de kerstdagen door te komen
Het onderzoek naar de wijze waarop niet-deelnemers omgaan met rituelen die we als dominant collectief vieren levert 4 verschillende methoden op, om daar mee om te kunnen gaan. Het gaat om:
Engage; toch deelnemen om de relatie met vierders goed te houden. Niet-deelnemers proberen eventuele sociale grenzen zo min mogelijk kenbaar te maken. Je kunt er als niet-vierder voor kiezen een mooi cadeau te kopen voor vierders, om de sociale spanning zoveel mogelijk weg te nemen.
Disengage; je kunt je er aan de andere kant ook juist van afzetten. Als niet-deelnemer probeer je je eigen identiteit te beschermen en de aandacht te vestigen op het feit dat je niet deelneemt. Je kunt je proactief afzetten tegen het kerstfeest, om de sociale verschillen te benadrukken. Het is van belang om op geen enkele manier deel te nemen aan het ritueel.
Appropriate; door een eigen alternatief feest te organiseren versterk je de sociale banden met andere niet-vierders. Ook op die manier kun je je eigen identiteit hoog in het vaandel houden. De sociale grenzen ten opzichte van vierders zullen niet groter of kleiner worden. Je zal op zoek moeten gaan naar elementen voor het alternatieve ritueel dat je viert.
Traverse; je kunt tenslotte je eigen draai geven aan het kerstfeest. Je beschermt dat je eigen identiteit, waarmee je toch deelneemt aan het dominante ritueel. Je blijft een niet-vierder, terwijl je toch deel kunt nemen aan de activiteiten van de vierders. Zorg er bijvoorbeeld voor dat je wel een cadeau koopt, maar je de link met kerst daarin laat ontbreken.
Advies voor in de praktijk
Hoe kun je daar in de praktijk het best mee omgaan? Engage en Traverse roepen natuurlijk de minste weerstand op, door middel van Disengage zorg je voor de meeste weerstand. Appropriate helpt je buiten de vierders om toch een leuke tijd te beleven. Ben je single en vind je het lastig om mee te doen aan de kerstdagen waarin families elkaar opzoeken en het de liefde is die op veel plekken hoogtij viert? Dan is het een uitstekend idee om andere singles op te zoeken, die met hetzelfde probleem zitten. Zorg ervoor dat je de relaties met hen verbetert. Je zit er de vierders niet mee in de weg, terwijl je zelf toch een leuke tijd hebt en je een eigen feestje kunt vieren.
Zorg er in ieder geval voor dat je de gevolgen van de verschillende methoden op het psychologische en sociologische vlak goed in je achterhoofd houdt. Je afzetten van het kerstfeest zal een grotere ‘grens’ tussen jou en de vierders creëren, iets waar je op basis van Traverse veel minder last van hebt. Het is geen probleem om je eigen draai aan het kerstfeest te geven, mits je met je eigen identiteit meedoet aan de rituelen zoals de grote meerderheid die gebruikt tijdens de viering.
Bronnen
Bradford, T.W. & Sherry Jr., J.F. (2015). Domesticating Public Space through Consumption Ritual: Tailgating as Vestaval. Journal of Consumer Research, DOI: http://dx.doi.org/10.1093/jcr/ucv001.
Weinberger, M.F. (2015). Dominant Consumption Rituals and Intragroup Boundary Work: How Non-Celebrants Manage Conflicting Relational and Identity Goals. Journal of Consumer Research, 42, 378-400.
Weinberger, M. F. & Wallendorf, M. (2012). Intracommunity Gifting at the Intersection of Contemporary Moral and Market Economies. Journal of Consumer Research, 39, 74–92.
No Comments