Een erfstuk heeft grote sentimentele waarde. En soms ook economische waarde, maar dat hoeft niet. Wat creëert die sentimentele waarde en hoe kies je op basis daarvan wat je weggeeft om binnen de familie te behouden? Experts in consumentengedrag onderzochten welke motivaties belangrijk blijken bij het kiezen en weggeven van erfstukken. Ze ontdekten dat spullen die staan voor prestaties beter geschikt zijn dan daar waar iemand vooral prettige herinneringen aan heeft. En dat een gouden plak van Irene Schouten of Suzanne Schulting dus beter geschikt is dan een willekeurige pop vol prettige herinneringen.
3 sterren *** – Wetenschappelijke inzichten vanuit de consumentenpsychologie, vertaald naar concrete voorbeelden.
Het erfstuk wordt veelal gegeven om volgende generaties te motiveren. Om ze te herinneren aan hun familiaire erfenis, en daarmee het gedrag van de volgende generatie te beïnvloeden. Gevers geven daarom liever een medaille die ze dankzij jarenlange inzet behaalden dan een pop waarmee ze altijd zo fijn speelden.
Prestaties versus prettige herinneringen
Zowel bereikte prestaties als prettige herinneringen vormen bronnen van sentimentele waarde (bonus-waarden binnen de 10 menselijke waarden van Schwartz). Erfstukken hebben die sentimentele waarde, als onderdeel van de gekoesterde bezittingen van een individu. Soms gaat het om spullen die zij associëren met belangrijke levensgebeurtenissen, zoals afstuderen, promoveren of een unieke sportprestatie.
Een erfstuk dat herinnert aan prestaties blijkt populairder dan dat wat herinnert aan prettige momenten. Het gaat daarom minder vaak om bijvoorbeeld speciale souvenirs uit verre oorden.
Waarom kiezen we voor prestaties?
Als de dood nadert neemt de neiging tot zelfreflectie toe. De keuze voor een erfstuk draagt bij aan de aandacht voor iemands persoonlijke erfenis, de autonomie om daarvoor een object te kiezen en de duurzaamheid van levensverhalen.
Het blijkt dat de keuze voor een erfstuk samenhangt met de inschatting van een individu om daarmee de volgende generatie te motiveren. De gift die het meest bijdraagt aan een streven naar prestaties en het bereiken van doelen voelt als de beste keuze voor een erfstuk.
Opvallend genoeg bleken de positiviteit van een herinnering, de betekenisvolheid van een herinnering en de importantie van een object niet of nauwelijks een rol te spelen bij de keuze voor een erfstuk.
Inzicht in gemaakte keuzes
De wetenschappers hopen met hun onderzoek naar consumentengedrag vooral inzicht te geven in de motieven van (voor)ouders om bepaalde erfstukken in de familie te brengen.
Tegelijkertijd kunnen makers van medailles, trofeeën en andere prestatie-gerelateerde artikelen er rekening mee houden dat duurzaamheid van hun producten extra belangrijk is. Goed gekozen en van voldoende sentimentele waarde zou het zomaar kunnen uitgroeien tot een erfstuk.
Interessant artikel gelezen? Help me het bereik te vergroten met een like op Facebook. Zelf op de hoogte blijven van leuke psychologische inzichten? Abonneer je dan op de nieuwsbrief, zodat je iedere vrijdag de artikelen van die week van me ontvangt.
Wetenschappelijke bronnen
Verder lezen: Grossman, D.M. & Rahinel, R. (2022). Achievement-Based Sentimental Value as a Catalyst for Heirloom Gift-Giving. Journal of Consumer Psychology, 32, 41-56.
Marshall, V. W. (1980). Last chapters: A sociology of aging and dying. Belmont, CA: Wadsworth.
Schwartz, S. H. (1994). Are there universal aspects in the structure and content of human values? Journal of Social Issues, 50, 19–45.
Ture, M., & Ger, G. (2016). Continuity through change: Navigating temporalities through heirloom rejuvenation. Journal of Consumer Research, 43, 1–25.
Yang, Y., & Galak, J. (2015). Sentimental value and its influence on hedonic adaptation. Journal of Personality and Social Psychology, 109, 767.
Patrick is meer dan 10 jaar zelfstandig Consumentenpsycholoog. Hij combineert psychologie met marketing. Psychologische inzichten maken hem gelukkiger met zijn eigen (aankoop)keuzes en vormen de wetenschappelijke basis om bedrijven en instellingen te adviseren. Hij schrijft hier blogartikelen op de site, schrijft columns voor RTLZ en De Ondernemer en wordt regelmatig gevraagd voor kranten, tijdschriften, radio en televisie. Bovendien is hij zelfstandig SEO tekstschrijver.
