Je kunt meteen beginnen met lezen, de kaft zal er nooit minder uit gaan zien en ook van ezelsoren heb je geen last. Toch zijn we niet bereid hetzelfde bedrag te betalen voor een eBook ten opzichte van een papieren boek. En zo moeten ook digitale muziek, digitale foto’s en documenten goedkoper zijn dan hun fysieke alternatieven. Hoe dat psychologisch komt? Specialisten in consumentengedrag deden er onderzoek naar en ontdekten twee belangrijke redenen.
We rekenen contactloos een bakje aardbeien af op de markt en hebben geen kleingeld meer nodig om aan de deur te kunnen doneren. Waarom moeten we dan op festivals nog altijd geld pinnen of contant geld betalen om muntjes te kopen? Om daar vervolgens mee af te rekenen? Niels Aalberts en Atze de Vrieze bespraken in De Machine de diverse redenen die festivals daarvoor zouden hebben. En daar doe ik graag nog een schepje bovenop, uiteraard vanuit de psychologie.
De meest bekende economische wet stelt dat de vraag toeneemt als de prijs daalt. Dat klopt tot op zekere hoogte, totdat iets van goedkoop ineens gratis wordt. Het psychologisch effect van gratis gooit alle ratio overboord, waardoor we daar op een unieke manier op reageren. Iets dat experts in consumentengedrag Ariely, Gneezy en Haruvy jaren terug al lieten zien, en waarvoor ze opnieuw een aantal opvallende experimenten deden.
‘Roken is dodelijk’. ‘Geld lenen kost geld’. Belangrijke waarschuwingen, maar of die hun doel bereiken valt te bezien. Sterker nog, neuro-onderzoek naar waarschuwingen op sigarettenpakjes wijst uit dat (in ieder geval tekstuele waarschuwingen) rokers juist méér laten roken. En op een vergelijkbare manier gaan ook waarschuwingen op koffie niet helpen om daar minder van te drinken. En toch zijn die waarschuwingen interessant, maar dan voor fabrikanten en merken zelf. Zoals wasmiddelenmerk Ariel daar met de Pods handig gebruik van maakt.
In maart 2018 werd mijn eigen boek gelanceerd: Geld maakt wél Gelukkig (Als je weet hoe je het moet uitgeven). Een geweldige ervaring, niet in de laatste plaats dankzij de media-aandacht die ik kreeg bij RTL Live op RTL4, bij Evers Staat Op bij Radio 538 en in het NOS Radio 1 Journaal op NPO Radio 1. Fijne publiciteit, om zoveel mogelijk boeken te verkopen en de volledige opbrengst daarvan te doneren aan Stichting KiKa.
Medewerkers zijn mensen. Zowel bij prijsvechter MediaMarkt als bij de wellness-winkel Rituals. Toch gaan we daar psychologisch anders mee om, zo blijkt uit recent wetenschappelijk onderzoek door specialisten in consumentengedrag. Een prijsgerichte mentaliteit leidt ertoe dat we het mens in de medewerker minder goed herkennen. En daarom mogen we best een beetje medelijden hebben met medewerkers van de MediaMarkt.
Een paar maanden terug kocht ik een BBQ bij Weber, getriggerd door de mogelijkheid om de Pulse 2000 dankzij de geïntegreerde iGrill met je smartphone te bedienen. Iets waar ik enorm voor warm loop, maar wat niet de grootste geluksproducerende factor van de barbecue blijkt. Weber heeft iets heel anders slim ingestoken: het schoonmaken.
‘Zou je de kinderen op school binnenkort willen komen helpen met tekenen en schilderen?’ Misschien herkenbaar uit de succesvolle serie De Luizenmoeder, maar net zo goed van het echte schoolplein. Een vraag om bij te dragen, waar niet iedereen op zit te wachten. Recent onderzoek door specialisten in consumentengedrag wijst uit dat we liever aangeven dat we ‘er niet goed in zijn’, dan dat we zeggen er geen zin in te hebben. En waarom we dat doen? We presenteren ons liever incompetent dan dat we komen aan de sociale warmte die de ander ervaart.
“Wilt u een lekker kopje thee?” Zo word ik steevast verwelkomt als ik bij Rituals binnenstap. Psychologisch bewust als ik ben sla ik dat natuurlijk vriendelijk af, om direct op mijn doel af te gaan: nieuwe douchegels in mijn favoriete geuren. Want, wat is het psychologische effect eigenlijk van dat kopje thee? Er gaan niet minder dan 4 belangrijke invloeden vanuit, die je stuk voor stuk verleiden een aankoop te doen. Ik zet ze voor je op een rij.
Ervaringen maken gelukkig, dat blijkt keer op keer uit de wetenschappelijke literatuur. Bijvoorbeeld dankzij herinneringen aan die ervaringen, die we kunnen versterken door er foto’s van te maken. Tenminste, als we die niet maken om direct te delen. Dat blijkt uit nieuw onderzoek door experts in consumentengedrag. Foto’s creëren herinneringen en die maken gelukkig, behalve als je die maakt met het directe doel om ze bijvoorbeeld via Instagram of andere social media te delen.