Pas op! Sociale media vertroebelen je mooiste herinneringen

Pas getrouwd? Kindje geboren? Jullie eerste eigen woning gekocht? De kans is groot dat het meteen op Facebook plaatst, je wilt het immers wel van de daken schreeuwen. Sociale media bieden je een platform om je geluk met zoveel mogelijk mensen te delen. Wist je echter dat de sociale media je mooiste herinneringen behoorlijk kunnen vertroebelen? Om die helder voor de geest te houden is het van belang daar letterlijk over te vertellen, het geschreven woord is stukken minder krachtig. Het heeft te maken met ons ‘flashbulb memory’ en de wijze waarop we dat in stand houden. Michelle Roehm (2016) deed verschillende experimenten om dit aan te tonen.

Flashbulb memory voor de mooiste herinneringen

Ons geheugen zit op complexe wijze in elkaar, een onderdeel hiervan vormt het flashbulb memory, een specifiek stukje geheugen voor bijzondere gebeurtenissen. In dat deel van ons geheugen onthouden we onze persoonlijke omstandigheden, tijdens bijzondere momenten (Brown & Kulik, 1977). Je kunt het type geheugen vergelijken met een snapshot of een foto, we herinneren ons levendige details van het specifieke moment. Het gaat bijvoorbeeld om onze trouwdag, de geboorte van kinderen en het kopen van een eigen woning, net als om gebeurtenissen met een meer negatieve lading zoals de aanslagen van 11 september 2001 of het moment waarop bekend werd dat er opnieuw aanslagen in Parijs werden gepleegd. Waarschijnlijk weet je nog goed waar je was, wat je deed en of je een glas Coca Cola of Pepsi voor je neus had.

Dat laatste is vanuit marketingperspectief interessant. Uit onderzoek van bijvoorbeeld Berntsen & Thomsen (2005) blijkt dat we er opvallend goed in slagen ons specifieke details van die gebeurtenissen te herinneren, we kunnen ons de situatie heel levendig voor de geest halen. We hebben een krachtige herinnering aan merken of producten die we gebruikten, net als bijvoorbeeld restaurants die we bezochten. We kennen die plaatsen met naam en toenaam, terwijl we ons die details totaal niet kunnen herinneren van minder bijzondere gebeurtenissen die even lang geleden plaatsvonden. Dit betekent voor marketeers een belangrijke kans om hun merk op een duurzame wijze in ons hoofd te planten, door aanwezig te zijn tijdens bijzondere momenten die we opslaan in ons flashbulb memory. Vergelijk de volgende twee herinneringen maar eens:

“Ik reed naar restaurant Het Prentenkabinet en was ongeveer vijf minuten te laat omdat ik nog even moest tanken. Ik begon me al te verontschuldigen, maar besefte me meteen dat anderen naar me keken en begonnen te glimlachen. M’n vriend had z’n mooiste pak aan en droeg een jasje van Ralph Lauren dat ik hem met kerstmis had gegeven. Toen zag ik de ring in het doosje, ik werd zo blij dat ik er nog steeds kippenvel van krijg!”

“We gingen naar een romantische film op die avond in de zomer waarin we ons verloofden. Destijds, hij koos normaal gesproken de films waar we heen gingen, maar deze keer mocht ik kiezen zodat we naar een vrouwenfilm konden. Daarna gingen we nog ergens uit eten.”

De eerste herinneringen heeft betrekking op een bijzonder moment, over het aanzoek vertellen we graag zoveel mogelijk anderen. Het tweede heeft betrekking op een avondje naar de film, een veel minder bijzondere herinnering. We kunnen ons van het eerste veel meer details (Het Prentenkabinet, Ralph Lauren, kerstmis) herinneren dan van het tweede (romantische film, die avond in de zomer, ergens uit eten).

Oefening baart kunst

Vanuit de consumentenpsychologie is het vooral interessant om na te gaan hoe we deze herinneringen levendig houden, uit onderzoek van onder andere Bohn & Berntsen (2007) blijkt dat het van belang is om deze vaak te blijven bespreken. Het adagium ‘oefening baart kunst’ blijkt uitstekend van toepassing. Meer specifiek blijkt het van belang om onze herinneringen zo extensief mogelijk te herhalen, des te uitgebreider we daarop ingaan, des te beter we die onthouden. Hier wordt het interessant met betrekking tot de sociale media, aangezien die de wijze van delen van onze herinneringen totaal hebben veranderd.

Voordat we de sociale media tot onze beschikking hadden konden we de verhalen over onze bruiloft of een geboorte van een kindje eigenlijk alleen delen door vrienden op te bellen of die persoonlijk te ontmoeten. We gebruikten het gesproken woord om te vertellen over onze herinneringen en aan de hand daarvan te ‘oefenen’ voor ons flashbulb memory. Nu we de sociale media beschikbaar hebben en we bijvoorbeeld via WhatsApp uren met vrienden kunnen chatten neemt het geschreven woord een steeds meer belangrijke plaats in onze wijze van communiceren in. Bovendien delen we onze herinneringen minder uitgebreid, het kost namelijk meer tijd om daar over te schrijven dan er over te spreken. Het gesproken woord is een stuk sneller, waardoor we in onze berichten op de sociale media of via WhatsApp veel minder details kwijt kunnen.

Dit heeft gevolgen voor de levendigheid waarmee we ons de bijzondere momenten kunnen herinneren. Onderzoek van Marsh, Tversky en Hutson (2005) toont aan dat het geschreven woord leidt tot een minder uitgebreide verwerking van onze herinneringen, het gesproken woord is daarin veel krachtiger. Als het gevolg daarvan oefenen we minder uitgebreid met onze herinneringen en zullen we ons de mooiste momenten minder levendig herinneren. Het gevolg? Het risico bestaat dat we over 25 jaar veel minder goed weten te vertellen hoe mooi onze bruiloft eigenlijk was en hoe de details bijdroegen aan het bijzondere moment.

Advies voor in de praktijk

Wil je ervoor zorgen dat je de bruiloft tot in de kleinste details kan blijven herinneren? Spreek af met vrienden of bel ze op, zorg ervoor dat je de momenten door middel van het gesproken woord kunt delen. Uiteraard kun je de sociale media zoals Facebook gebruiken om de bijzondere momenten met zoveel mogelijk mensen te delen, pas er echter voor op dat je daar niet te weinig over spreekt. Des te vaker je de herinneringen ter sprake bent en je er uitgebreid over kunt vertellen, des te beter je erin slaagt om je de kleinste details te herinneren en tot een levendig verhaal te komen.

Artikel met plezier gelezen? Like me op Facebook en lees wekelijks een slimme psychologische tip die je direct kunt inzetten.

Bronnen

Berntsen, D., & Thomsen, D. K. (2005). Personal memories for remote historical events: Accuracy and clarity of flashbulb memories related to World War II. Journal of Experimental Psychology: General, 134(2), 242–257.

Bohn, A., & Berntsen, D. (2007). Pleasantness bias in flashbulb memories: Positive and negative flashbulb memories of the fall of the Berlin Wall among east and west Germans. Memory & Cognition, 35(3), 565–577.

Brown, R., & Kulik, J. (1977). Flashbulb memories. Cognition, 5(1), 73–99.

Roehm, M.L. (2016). An exploration of flashbulb memory. Journal of Consumer Psychology, 26, 1-16.