EditieNL interviewde me naar aanleiding van een artikel waaruit blijkt dat het aantal boekingen naar Turkije alweer 90 procent hoger ligt dan een jaar geleden. Hoe kan dat zo snel gegaan zijn, terwijl we recent nog lazen over aanslagen, terreurdreiging en natuurlijk de coupe-pleging? Het heeft te maken met de availability bias, een stukje sociaal bewijs, de optimism bias en de confirmation bias. Teveel voor in de uitzending bleek, dus hieronder leg ik je graag uit wat ik de verslaggever vertelde.
2 sterren ** – Praktische informatie, gebaseerd op een achterliggende wetenschappelijke theorie
Waardoor komen er jaarlijks meer mensen te overlijden? Door vliegtuigongelukken of door een ongelukkige val van de trap? Het is een bekende vraag door gedragspsychologen, omdat het goed aangeeft hoe we soms verkeerde inschattingen maken. Een ruime meerderheid gaat er vanuit dat jaarlijks meer mensen omkomen bij vliegtuigongelukken dan door van de trap te vallen. Terwijl het precies andersom is.
Hoe dat kan? Die vliegtuigongelukken worden door de media breed uitgemeten. Terwijl er niet of nauwelijks aandacht is voor mensen die van de trap vallen en komen te overlijden. Psychologen noemen dat de ‘availability bias’, vrij vertaald de beschikbaarheidsvalkuil. Naarmate we iets ons gemakkelijker voor de geest kunnen halen (want het is relatief vaak in het nieuws) gaan we er automatisch vanuit dat het vaker gebeurt. Dit is de belangrijkste reden dat we weer naar Turkije en Tunesië durven, want er is al een tijdje weinig tot geen nieuws meer over gevaarlijke situaties.
Sociaal bewijs, optimism bias en de confirmation bias
En dan de andere effecten die in dit geval van invloed zijn op ons gedrag:
- Sociaal bewijs
Zodra anderen uit onze omgeving weer naar Tunesië en Turkije op vakantie gaan komt er weer een ontwikkeling op gang. Zoals een sneeuwbal die klein begint, harder gaat rollen en dan snel groter wordt. Het feit dat anderen weer durven geeft ons brein onbewust aan dat het waarschijnlijk wel weer veilig is. Als er één schaap over de dam is… - Optimism Bias
In algemene zin overschatten we onszelf. Recent legde ik aan het Algemeen Dagblad bijvoorbeeld uit waarom we verwachten zelf geen slachtoffer te worden van een flinke najaarsstorm. Op die manier vindt 75 – 95% van de automobilisten zichzelf een bovengemiddeld goede bestuurder. En gaan we er vanuit dat het ons niet zal overkomen als er in Turkije of Tunesië onverwacht toch nog een keer iets zou gebeuren. - Confirmation Bias
Zodra we ons voornemen om een (goedkope) reis naar Turkije of Tunesië te boeken kruipt het brein onbewust in een soort tunnelvisie. We omarmen informatie die aangeeft dat het er inderdaad veilig is, terwijl we informatie die wijst op mogelijke onveiligheid onbewust aan de kant leggen. Het resultaat? Een stellige overtuiging van het bewustzijn dat we zonder zorgen op vakantie kunnen.
Is het wat dat betreft vreemd dat veel mensen alweer zonder zorgen op het vliegtuig stappen naar de genoemde landen? Als consumentenpsycholoog kijk ik daar niet van op. Het toont goed aan hoe we minder rationeel zijn in onze gedachten dan we vaak denken. En hoe onze omgeving veel invloed heeft op de keuzes die we maken. Vanuit de verschillende media, vanuit onze sociale omgeving en door de informatie die we zelf zoeken om ons te bevestigen in wat we graag willen lezen of horen.
Artikel met plezier gelezen? Help me het bereik te vergroten met een like op Facebook en. Zelf geen artikel meer missen? Abonneer je dan op de nieuwsbrief, zodat je iedere vrijdag de artikelen van die week van me ontvangt.
No Comments