Geen ontkomen aan: waarom trappen we massaal in deep fakes?

Hoe zeer de NOS en andere nieuwsmedia ons ook waarschuwen, er lijkt geen ontkomen aan als het gaat om trappen in deep fakes. Ons brein wil niets liever dan meegaan in de valse video, waarin geavanceerde technieken het mogelijk maken om iedereen alles wat je wilt te laten zeggen. Dus Mark Rutte op Youtube die toegeeft dat het coronavirus inderdaad komt door de nieuwe 5G-masten? Als je het aan de juiste doelgroep laat zien gaat het er als zoete koek in.

2 sterren ** – Praktische informatie, gebaseerd op een achterliggende wetenschappelijke theorie

En toch kun je niet iedereen alles zomaar laten geloven. Omdat het brein zich wel graag voor de gek laat houden, maar natuurlijk niet helemaal getikt is. Daardoor kunnen ze je van alles laten geloven, zolang het maar (enigszins) past bij de opvatting(en) die je al hebt.

Confirmation Bias en verhalen

Het brein is je beste vriend, omdat het altijd zal proberen je gelijk te geven. Bijvoorbeeld als je een complot op het spoor bent rondom 5G-masten en het coronavirus. Waar je (online) onderzoek naar doet en van alles over tegenkomt. Zowel verhalen die kloppen met wat je al dacht, zoals de deep fake van Mark Rutte, als bewijs dat juist een heel andere richting in wijst.

Je brein legt het bewijs dat de andere kant op wijst onbewust voor je weg. Je krijgt last van de Confirmation Bias. Zodat je de deep fake makkelijker voor waar kunt aannemen, omdat dit klopt met de overtuiging die je al had. Waardoor je tevreden kunt zijn met je eigen gelijk. En je brein dus maar wat graag in zo’n valse video wil trappen.

En moeten we dan van die deep fake-technologie af? Nee, het maakt het ook mogelijk om David Beckham in 9 talen te laten waarschuwen voor Malaria

Bovendien wordt dat effect versterkt door het vermogen van je brein om logische verhalen te creëren. Te creëren, omdat het moeiteloos details en gebeurtenissen ‘invult’, die nooit zijn gebeurd. Dus zie je een deep fake waarin Rutte toegeeft dat je toch gelijk had, dan vult je brein dat moeiteloos aan met fictieve eerdere herinneringen waarin je hem al kleine versprekingen hebt zien maken die hierop wezen. Zodat het niet meer dan logisch is dat het hoge woord er eindelijk uitkomt, ook al heb je dit verhaal eigenlijk helemaal zelf verzonnen.

Is er geen ontkomen aan?

Zo’n deep fake kun je met het blote oog niet meer van echt onderscheiden. En je brein geeft ook even niet thuis, waardoor ook die je er niet bij kan helpen. Dus is er dan echt geen ontkomen aan?

Pas goed op met de media die je bekijkt, de social media-kanalen die je volgt en de berichten die je daarmee tot je krijgt. Jij bepaalt wat je wilt geloven en hoe je over het nieuws en de ontwikkelingen zal denken. En doe je dat gevarieerd genoeg? Dan creëer je in ieder geval een omgeving waarin zo’n deep fake veel minder kans heeft om jou te beïnvloeden.

En moeten we dan van die deep fake-technologie af? Nee, het maakt het ook mogelijk om David Beckham in 9 talen te laten waarschuwen voor Malaria:

Interessant artikel gelezen? Help me het bereik te vergroten met een like op Facebook. Zelf op de hoogte blijven van leuke psychologische inzichten? Abonneer je dan op de nieuwsbrief, zodat je iedere vrijdag de artikelen van die week van me ontvangt.