Elsevier Weekblad schreef recent over de wijk Overvecht in Utrecht. Het is een van de wijken in Nederland die als eerste van het gas af gaat. Bewoners zijn niet bepaald positief: “We snappen dat Nederland van het gas af moet en willen best wat doen voor het klimaat,” zegt Els Wegdam, voorzitter van de wijkraad. “Maar we worden nu als proefkonijn gebruikt”. Een herkenbaar gebrek aan ervaren autonomie, terwijl er juist een kans lag tot psychologische betrokkenheid en een gevoel van competentie. Hoe maak je pioniers van proefkonijnen?
2 sterren ** – Praktische informatie, gebaseerd op een achterliggende wetenschappelijke theorie
Mensen hebben moeite met verandering. We zijn gehecht aan de status-quo en vinden verandering een beetje eng. Bovendien zijn we graag eigen baas over onze beslissingen, we krijgen niet graag dingen opgelegd door anderen.
De geschetste situatie in Overvecht lijkt aan te geven dat bewoners ervaren dat hun autonomie wordt afgenomen.
Autonomie en competentie
Onze wens om eigen baas te blijven over onze beslissingen kennen we in de psychologie als autonomie. Naarmate we meer autonomie ervaren hebben we het idee dat we zelf bepalen wat we doen. Dat draagt bij aan een gevoel van geluk.
Een andere belangrijke motivator voor geluk is een gevoel van competentie. Dat ervaren we als we ergens goed in zijn. Het kan gaan om een hobby, ons beroep of bijvoorbeeld een studie die we hebben afgerond.
De geschetste situatie in Overvecht lijkt aan te geven dat bewoners ervaren dat hun autonomie wordt afgenomen. Ze mogen niet zelf beslissen of hebben in ieder geval het idee dat ze dit niet mogen. Dat roept weerstand op. Ondertussen lag er een kans om bewoners onderdeel te maken van de plannen. Door ze actief te vragen naar hun uitdagingen, wensen en eventuele mogelijkheden om bij te dragen. Dat zou namelijk zorgen voor een gevoel van meer competentie, terwijl de afname van autonomie kleiner wordt of verdwijnt.
Dat creëert een gevoel van verbondenheid en voorkomt dat anderen een afname van autonomie ervaren.
Pioniers: eigenaar van het idee
De gemeente Leiden pakt dat bijvoorbeeld heel anders aan, met wijkambassadeurs. Zij lopen voorop (ervaren competentie) en gaan vanuit die trots op bezoek bij anderen in hun omgeving.
Dat creëert een gevoel van verbondenheid en voorkomt dat anderen een afname van autonomie ervaren. Ze komen samen met anderen zoals zij tot oplossingen en inzichten, in plaats van dat ze die van bovenaf opgelegd krijgen. Een mooi voorbeeld van hoe je mensen als pionier van het gas af kunt krijgen, in plaats van ze tot proefkonijnen te maken.
Leuk artikel gelezen? Help me het bereik te vergroten met een like op Facebook. Zelf op de hoogte blijven van leuke psychologische inzichten? Abonneer je dan op de nieuwsbrief, zodat je iedere vrijdag de artikelen van die week van me ontvangt.
No Comments