Blader jij meteen door naar de sportartikelen of het entertainmentnieuws terwijl je partner de economie-sectie er graag bij pakt? In veel relaties weet één van de twee veel over de eigen financiën, belangrijke financiële kwesties en de landelijke of zelfs wereldwijde ontwikkelingen die er spelen. De ander heeft geen idee, en dat kan lelijk uitpakken als jullie uit elkaar gaan of als een van beiden plotseling wegvalt. Roepen hoe belangrijk enig financieel inzicht is blijkt niet te helpen, maar wat is dan wel de juiste oplossing?
3 sterren *** – Wetenschappelijke inzichten vanuit de consumentenpsychologie, vertaald naar concrete voorbeelden.
Goede initiatieven om zoveel mogelijk mensen te bereiken zoals PorteRenee ten spijt blijken pogingen om consumenten financieel bewuster te maken maar matig effectief. Uitgebreid onderzoek wijst uit dat financiële educatie slechts 0,1% van de variatie in ‘goed’ financieel gedrag verklaart. De reden daarvoor is opvallend eenvoudig. In relaties waarin de ander voldoende financieel inzicht heeft hóeft de ander zich daar niet in te verdiepen.
Een ‘need-to-know’-basis
We ontwikkelen expertise op een need to know-basis. We besteden aandacht aan dat wat we móeten weten. Omdat het persoonlijk relevant is, of omdat onze partners die expertise missen. En is het niet persoonlijk relevant of hebben we een partner die er van weet? Dan is er geen need to know, dus besteden we er geen aandacht aan.
Een belangrijke oorzaak is ons transactive memory. We hebben een eigen geheugen, maar ook een sociaal-gedeeld geheugen. Bijvoorbeeld met onze partner, waardoor we ons beiden kunnen richten op verschillende expertises en inzichten. Het is een antwoord van het brein op ons beperkte vermogen om alle informatie die belangrijk is tot ons te nemen. We gebruiken onze partners als externe bronnen van informatie en expertise, waardoor we ons er zelf niet in hoeven te verdiepen.
Opvallend genoeg kiezen we niet bewust onze eigen expertises binnen een relatie. Meer vrije tijd hebben dan de ander blijkt voldoende om je te verdiepen in de financiën, bijvoorbeeld als de ander al uitstekend kan koken. De willekeur waarmee één van de partners zich in de financiën verdiept hoeft de collectieve kennis en expertise daarmee niet ten goede te komen.
Zodra één van de partners zich over de financiën ontfermt hoeft de ander dat niet te doen. Ook als de één beter kookt dan de ander en diegene daarom de financiën doet is dat vanaf dat moment de rolverdeling.
Financiële vaardigheden
Financiële vaardigheden hebben betrekking op financieel management op de korte termijn en financiële planning op de langere termijn. Het gaat om het dagelijkse huishoudboekje, maar ook om de hypotheek en bijvoorbeeld het pensioen.
In het verleden werd een gebrek aan deze vaardigheden vaak toegeschreven aan een gebrek aan interesse, onbekendheid met financiële zaken en financiële incapabiliteit. Nieuw wetenschappelijk onderzoek laat zien dat de relatie met onze partners een belangrijke rol speelt.
Zodra één van de partners zich over de financiën ontfermt hoeft de ander dat niet te doen. Ook als de één beter kookt dan de ander en diegene daarom de financiën doet is dat vanaf dat moment de rolverdeling. Door die rolverdeling hoeft de kokende partner zich er niet in te verdiepen. De ander houdt het huishoudboekje in de gaten, leest over de hypotheek en verdiept zich in pensioen. De kokende partner hoeft er nooit mee bezig te zijn, omdat een simpele vraag aan de partner veelal het gewenste antwoord of de beste te maken keuze zal opleveren.
Het gevolg is dat één van de partners steeds meer financiële vaardigheden ontwikkeld, terwijl de ander achterblijft. Dat gaat goed zolang jullie samenzijn, maar leidt tot problemen als jullie uit elkaar gaan of als de ander wegvalt.
Samen financieel wijzer
Wil je samen financieel wijzer worden en beiden expertise ontwikkelen? Voorkom dat één van de partners de verantwoordelijkheid volledig op zich neemt. Verdeel de verantwoordelijkheden en taken, waardoor jullie beiden een need to know hebben.
Maak om de maand een huishoudboekje en draai de rollen dan weer eens om. En blijf los van elkaar de eigen aangifte voor de inkomstenbelasting doen of voorkom dat je ook het pensioen voor de ander in de gaten houdt. Die eigen verantwoordelijkheid voor de financiën is de enige manier om je erin te blijven verdiepen en ook je partner daartoe te verleiden. Veel effectiever dan financiële educatie of een paar handige tips om beter met geld om te gaan. We vertonen pas gedrag als dat nodig is, dus creëer de noodzaak door geen verantwoordelijkheden bij de ander weg te nemen.
Tip: de ander stimuleren om zich meer in de financiën te verdiepen? Wijs op hun gebrek aan expertise in andere domeinen, zoals koken of het huishouden. Er ontstaat een automatische neiging om hiervoor te compenseren, en dat kan met financiële expertise.
Leuk artikel gelezen? Help me het bereik te vergroten met een like op Facebook. Zelf op de hoogte blijven van leuke psychologische inzichten? Abonneer je dan op de nieuwsbrief, zodat je iedere vrijdag de artikelen van die week van me ontvangt.
Wetenschappelijke bronnen
Verder lezen: Ward, A.F. & Lynch Jr., J.G. (2019). On a Need-to-Know Basis: How the Distribution of Responsibility Between Couples Shapes Financial Literacy and Financial Outcomes. Journal of Consumer Psychology, 45, 1013-1036.
Bettman, James R., Eric J. Johnson, and John W. Payne (1991), “Consumer Decision Making,” in Handbook of Consumer Behavior, ed. Thomas S. Robertson and Harold H. Kassarjian, New York: Prentice-Hall, 50–84.
Chen, Haiyang and Ronald P. Volpe (2002), “Gender Differences in Personal Financial Literacy among College Students,” Financial Services Review, 11 (3), 289–307.
Fernandes, Daniel, John G. Lynch Jr., and Richard G. Netemeyer (2014), “Financial Literacy, Financial Education, and Downstream Financial Behaviors,” Management Science, 60 (8), 1861–83.
Hollingshead, Andrea B. and Samuel N. Fraidin (2003), “Gender Stereotypes and Assumptions about Expertise in Transactive Memory,” Journal of Experimental Social Psychology, 39 (4), 355–63.
Lusardi, Annamaria and Olivia S. Mitchell (2007), “Baby Boomer Retirement Security: The Roles of Planning, Financial Literacy, and Housing Wealth,” Journal of Monetary Economics, 54 (1), 205–24.
Mandell, Lewis and Linda Schmidt Klein (2007), “Motivation and Financial Literacy,” Financial Services Review, 16 (2), 105–16.
Remund, David L. (2010), “Financial Literacy Explicated: The Case for a Clearer Definition in an Increasingly Complex Economy,” Journal of Consumer Affairs, 44 (2), 276–95.
Wegner, Daniel M. and Toni Wegner (1995), “Transactive Memory,” in The Blackwell Encyclopedia of Social Psychology, ed. Tony Manstead and Miles Hewstone, Oxford, UK: Blackwell, 654–6.
No Comments