‘Maar mijn banden hebben geen extra lucht nodig’

‘Maar liefst 60 procent van de Nederlandse automobilisten rijdt rond met te slap opgepompte banden. Die van jou zijn dat waarschijnlijk ook’, klinkt het uit de speakers op Radio 10. De kans is volgens de campagne groot dat ook de banden van mijn auto niet hard genoeg zijn opgepompt. Het is een campagne van de overheid om automobilisten aan te sporen hun bandenspanning regelmatig(er) te controleren. Een goed initiatief voor een veiliger verkeer, zuiniger verbruik en beter milieu. Maar psychologisch helaas niet bijzonder effectief.

2 sterren ** – Praktische informatie, gebaseerd op een achterliggende wetenschappelijke theorie

Wat er mis gaat? De campagne bevat sociaal bewijs, maar helaas precies verkeerd om. En de spotjes spelen in op de Optimism Bias, die vóórkomt dat de doelgroep in actie komt. Het is op die manier een campagne die de doelgroep niet activeert, waardoor het sociaal bewijs aan kracht toeneemt. In de verkeerde richting, wel te verstaan.

Optimism Bias en sociaal bewijs

Het menselijk brein praat het eigen handelen graag goed, zodat we tevreden zijn met keuzes die we maken. Het stemt ons positief, waardoor we nieuwe uitdagingen aangaan en verder komen in het leven. Klein puntje van aandacht, we zijn iets te positief over onze eigen keuzes en ons eigen kunnen. Er is sprake van een Optimism Bias.

Zou blijken dat 70% van de ondervraagden de bandenspanning onderschat en aangeeft er iets aan te willen doen? Dat is sociaal bewijs in de juiste richting, om meer automobilisten in beweging te krijgen.

De bias staat ook wel bekend als het Lake Wobegon-effect en verklaart waarom 95% van de automobilisten beter dan gemiddeld denkt te kunnen autorijden. Statistisch onmogelijk, maar heel relevant voor de Geef je Banden Lucht-campagne. Wat gebeurt er namelijk als je automobilisten aangeeft dat hun banden wellicht niet op spanning zijn? Ze halen hun schouders op, en mompelen dat ‘hun banden geen extra lucht nodig hebben’. De autobanden van ándere automobilisten, díe hebben misschien extra lucht nodig. Maar die van hen niet natuurlijk. Zij hebben hun zaakjes op orde, vertellen ze hun brein om dat gerust te stellen.

Het persbericht van de Rijksoverheid beschrijft in de intro bovendien dat maar liefst 60 procent van de Nederlanders rondrijdt met te slap opgepompte banden. Een feitelijke constatering, maar de nadruk daarop maakt het sociaal bewijs in de verkeerde richting.
Als 60 procent van de Nederlanders dit blijkbaar doet, zal het wel niet zo erg zijn. Het is de automatische en onbewuste redenering in het brein, waardoor we als individu niet in actie komen.

We doen liever mee met de 60 procent die de bandenspanning niet controleert dan dat we afwijken van de norm. Zo’n afwijking van de norm ervaart het brein als een risico, iets waar we niet van houden.

In zo’n campagne is het dus verstandiger om te wijzen op bijvoorbeeld het percentage Nederlanders dan de bandenspanning onderschat. Zou blijken dat 70% van de ondervraagden de bandenspanning onderschat en aangeeft er iets aan te willen doen? Dat is sociaal bewijs in de juiste richting, om meer automobilisten in beweging te krijgen. Een psychologisch gemiste kans, terwijl de kennis en sociale inzichten uitgebreid voorhanden zijn.

Interessant artikel gelezen? Help me het bereik te vergroten met een like op Facebook. Zelf op de hoogte blijven van leuke psychologische inzichten? Abonneer je dan op de nieuwsbrief, zodat je iedere vrijdag de artikelen van die week van me ontvangt.