Het enthousiasme om te laten vaccineren groeit. En hoe dat op de lange termijn uitpakt weet ik ook niet, maar het lijkt op de korte(re) termijn goed nieuws. Toch twijfelt een deel van de mensen nog steeds, iets dat psychologisch eigen best wonderlijk is. Het was een opmerking door Sander Schimmelpenninck in de Zelfspodcast die me deed denken aan de Prospect Theory van Kahneman. Het lijkt te verklaren waarom het vaccin niet voor iedereen vanzelfsprekend voelt, terwijl ook corona zelf een heel duidelijk risico kent.
2 sterren ** – Praktische informatie, gebaseerd op een achterliggende wetenschappelijke theorie
Stel dat je het vaccin weigert, dan loop je dus risico om besmet te raken en ziek te worden. Dat corona een zeker risico vormt moge duidelijk zijn, getuige de overvolle ziekenhuizen en enorme druk op de IC tijdens deze derde golf.
Neem je het vaccin wel? Dan loop je wellicht een risico, maar misschien ook helemaal niet. Natuurlijk moet nog blijken wat de effecten op de lange termijn zijn. Dat het schadelijke gevolgen heeft is op dit moment in ieder geval nog niet zeker.
Dus kies je voor de zekerheid dat er mensen ziek zullen worden van corona? Of neem het je risico met een vaccin, waarvan we nu nog niet precies weten wat de eventuele gevolgen ooit zullen zijn?
Prospect Theory
De keuze toont gelijkenissen met een voorbeeld uit de Prospect Theory. Het gaat, hoe ironisch, om gevallen waarin er een ernstige zieke is uitgebroken. Het is aan jou om de oplossing daarvoor te kiezen. Er zijn twee situaties, die gelden voor een groep van 600 personen:
- Situatie 1
Je hebt de keuze uit programma A1, waardoor zeker 400 personen zullen overlijden. En uit programma B1, met een kans van 1 op 3 dat niemand zal overlijden. De kans is 2 op 3 dat alle 600 zullen overlijden.
Wat kies je? - Situatie 2
Je hebt de keuze uit programma A2, waarmee je 200 personen zal redden. En uit programma B2, me een kans van 1 op 3 dat iedereen gered zal worden. De kans is 2 op 3 dat je niemand van de 600 personen kunt redden.
Wat kies je dan?
Proefpersonen die moeten kiezen in situatie 1 gaan voornamelijk voor programma B (78%). Ze nemen het risico, met de mogelijkheid dat niemand zal overlijden. Opvallend genoeg kiezen proefpersonen in situatie 2 voornamelijk voor programma A (72%). Ze gaan voor zekerheid, in plaats van het risico.
Framing en risico
De manier van beschrijven (of framen) bepaalt in welke mate we bereid zijn om risico te nemen. Natuurlijk weten we nog lang niet alles zeker. Maar als we niet vaccineren kunnen we er vanuit gaan dat er mensen ziek zullen worden of zelfs komen te overlijden. Het is een zeker risico, zoals de zekerheid bij programma A1 én A2, waarbij er 400 personen zullen overlijden.
Besluit je het vaccin wel de accepteren? Ook dan loop je natuurlijk een eventueel risico. Het is nu nog niet bekend wat de eventuele gevolgen op de (zeer) lange termijn zijn. Dat risico zijn we best bereid te lopen, als de situatie beschreven wordt zoals in voorbeeld 1.
Dus kies je voor de zekerheid dat er mensen ziek zullen worden van corona? Of neem het je risico met een vaccin, waarvan we nu nog niet precies weten wat de eventuele gevolgen ooit zullen zijn? Situatie 1 lijkt het meest geschikt om zoveel mogelijk mensen het vaccin in ieder geval te laten overwegen en hopelijk te overtuigen het te nemen.
En wil je liever niet vaccineren en daar zoveel mogelijk anderen van overtuigen? De beschrijving zoals in situatie 2 verandert de neiging van de meesten, om het risico niet te nemen. Dat betekent dat ze liever kiezen voor het zekere gevaar van het coronavirus, dan voor de eventuele gevaren van een vaccin.
Interessant artikel gelezen? Help me het bereik te vergroten met een like op Facebook. Zelf op de hoogte blijven van leuke psychologische inzichten? Abonneer je dan op de nieuwsbrief, zodat je iedere vrijdag de artikelen van die week van me ontvangt.
No Comments