Je hoeft slecht een paar personen van een oudere generatie te vragen wat ze van de hedendaagse muziek vinden ten opzichte van die van vroeger en het wordt je al snel duidelijk: vroeger was de muziek stukken beter. Er staat ook vandaag de dag af en toe nog wel eens een ware muzikant op, maar dat valt niet te vergelijken met de hitmachines die bijvoorbeeld de jaren ’80 en ’90 waren. Toch? Waarom lijkt het eigenlijk alsof er vroeger veel betere muziek gemaakt werd? Dat heeft onder andere te maken met de survivorship bias.
2 sterren ** – Praktische informatie, gebaseerd op een achterliggende wetenschappelijke theorie
Survivorship bias
De survivorship bias leidt ons tot de overtuiging dat personen, dingen of liedjes die de tand des tijds hebben doorstaan het volledige spectrum van voorheen behelsen. In het geval van muziek gaan we er dus onterecht onbewust vanuit dat de muziek uit de jaren ’80 en ’90 die we nu nog horen het complete aanbod van destijds betreft. We vergeten voor het gemak de absolute flops uit die tijd, waardoor het lijkt of er hit na hit gemaakt werd.
Vervolgens vergelijken we dat met de score die hedendaagse artiesten neerzetten. Zij scoren af en toe een hit, maar er zit ook regelmatig een flop tussen. Die flops van vandaag de dag zien we veel gemakkelijker dan de flops van enkele decennia gelegen. Ons brein heeft moeite om er rekening mee te houden dat er een berg oude muziek bestaat die te slecht bleek om de tand des tijds te doorstaan. Daarom gaan we er onterecht vanuit dat er vroeger veel betere muziek gemaakt werd.
Advies voor in de praktijk
De survivorship bias kun je in hetzelfde rijtje plaatsen als bijvoorbeeld de selectieve perceptie waar ik het een paar weken geleden over had. We hebben moeite om aandacht te hebben voor dat wat er buiten het meest relevante om gebeurt. We richten onze aandacht op dat wat we zien, horen of ervaren en houden er geen rekening mee dat er daarom omheen nog veel meer gaande is (geweest).
Wees je bewust van het feit dat de tand des tijds een belangrijke mate van filtering toepast. Slechte muziek horen we na enkele decennia niet meer, zoals matig presterende bedrijven failliet zijn gegaan en onwenselijke gedragingen van de maatschappij zijn aangepakt. Ik schreef er in meer brede zin al eens een artikel over en ook op Radio NPO5 legde ik bij Omroep Max uit waarom vroeger alles beter lijkt te zijn geweest. Zorg er wat dat betreft voor dat je de volgende keer even iets beter nadenkt voordat je op basis van herinneringen over het (verre) verleden uitspraken doet ten opzichte van het heden. De kans is groot dat je niet automatisch rekening houdt met wat de tand des tijds met de ontwikkelingen heeft gedaan.
Artikel met plezier gelezen? Like me op Facebook en lees wekelijks slimme psychologische tips die je direct kunt inzetten. Geen artikel meer missen? Abonneer je dan op de nieuwsbrief, zodat je iedere vrijdag de artikelen van die week ontvangt.
Wetenschappelijke bronnen
Elton; Gruber; Blake (1996). “Survivorship Bias and Mutual Fund Performance”. Review of Financial Studies. 9 (4): 1097–1120. doi:10.1093/rfs/9.4.1097.
1 Comment
Hm ja, ik ben toevallig wel op de hoogte van de ‘matige’ muziek uit die tijd. Je hoeft alleen maar in discogs te kijken. Wel, ik kan zeggen dat de ‘matige’ muziek uit de periode van laten we zeggen 1950 tot en met 1986 beter was, dan de ‘matige’ muziek uit de periode 1987 t/m 2000. En dat de matige muziek van 1950-1986 veel beter was dan wat er in de periode 2001 tot en met nu als goed wordt beschouwd. Oorzaken: Mogelijkheden en misbruik van de techniek, marketingstrategieën, downloadtijdperk.