Minimalisme is bepaald niet nieuw. Al in de jaren ’60 ontstond er een dergelijke kunststroming die architectuur, interieurdesign en bovendien advertenties beïnvloedde. Daarna riep John Lennon in de jaren ’70 op tot ‘imagine no possessions’ en had Steve Jobs aan een coltrui, een lamp en een stereo voldoende. Minimalisme kreeg een vervolg in de mode, in webdesign en daarna in technologie van Apple en Google. Maar, wat is minimalisme eigenlijk? En welke overtuigingen liggen daar psychologisch aan ten grondslag? Specialisten in consumentengedrag Wilson en Bellezza zochten uit wat ons leidt tot minimalistisch interieurdesign, tiny houses en bijvoorbeeld ontspullen.
3 sterren *** – Wetenschappelijke inzichten vanuit de consumentenpsychologie, vertaald naar concrete voorbeelden.
De voorbeelden kennen we allemaal, zoals Marie Kondo’s The Life-Changing Magic of Tidying Up. Daarnaast staan merken zoals Acne Studios, Muji en Patagonia bekend om hun minimalistische (en soms activistische) waarden.
Drie overtuigingen voor minimalisten
De basis komt voort uit artiesten, die besloten kunst te ontdoen van alle (in hun ogen) overbodige emoties en symboliek. In plaats daarvan richtten zij zich op simplificatie. Die overtuiging vond z’n weg in kunst, architectuur, muziek en literatuur. Het bracht dit terug tot de essentie.
Minimalisten hebben ondertussen niet allemaal dezelfde overtuiging. Het gaat psychologisch om:
- Aantal bezittingen
Het aantal spullen dat iemand bezit. Marie Kondo adviseert bijvoorbeeld alleen die spullen te behouden die een gevoel van ‘spark joy’ bij je opwekken. De rest kan weg. Ook boeken zoals Goodbye, Things: The New Japanese Minimalism en Minimalism: Less Things in Your Life to Live More Fully hebben die focus. - Eenvoudige esthetiek
Het gaat om zo min mogelijk spullen, die zoveel mogelijk aandacht krijgen, bijvoorbeeld binnen interieurdesign. Eenvoudige esthetiek heeft de nadrukkelijke voorkeur. Minimalistisch ontwerp kent slechts beperkte decoratie, het gebruik van basiskleuren (vaak wit), eenvoudige geometrische vormen en veel open ruimte. - Bewuste consumptie
Minimalisten kiezen hun spullen heel bewust, zowel bij aankoop als om te bewaren. Bewuste aandacht voor keuzes gaat over bijvoorbeeld gebruik van grondstoffen, ethiek en politiek. In de documentaire Minimalism: A Documentary About the Important Things wordt namelijk gesteld dat minimalisme gaat over ‘bewust leven’.
Minimalisme als een waarde
Minimalisten ervaren minimalisme als een waarde. Zo’n waarde is een voortdurend geloof dat een bepaalde handelswijze of een bepaald einddoel van ons bestaan de persoonlijke of sociale voorkeur heeft, boven alternatieve handelswijzen en einddoelen.
Let op: een (persoonlijke) waarde is daarmee geen persoonlijkheidskenmerk. Die kenmerken gaan over consistente en chronische gedachten en persoonlijke voorkeuren. Een waarde is een voortdurend doel dat de perceptie, beoordeling en het gedrag kleurt.
Minimalisme maakt in een zekere mate ambitieus. Minimalisten laten niet zelden zien hoe minimalistisch zij zijn, en vergelijken dat met anderen. Ze zien hun minimalisme in meer of mindere mate als een religie of minimaal een manier van leven.
Bovendien schrijft minimalisme voor wat wél te doen, en wat níet te doen. Het is voor minimalisten bijvoorbeeld belangrijk om zichzelf te ontwikkelen, in tijd die anderen besteden aan geld verdienen. Daarnaast brengen minimalisten hun tijd graag door in rustige omgevingen met minder stimulerende prikkels.
De definitie van minimalisme
Minimalisme krijgt op die manier de volgende definitie:
Minimalisme door consumenten is een waarde die een leefwijze omarmt gericht op het bewust verkrijgen van enkele, doordachte bezittingen, met een voorkeur voor eenvoudige esthetiek.
Minimalisten herkennen zich in meer of mindere mate in deze overtuigingen:
- Aantal bezittingen
‘Ik voorkom het verzamelen van veel spullen’
‘Ik beperk het aantal spullen dat ik bezit’
‘Less = more als het gaat om spullen bezitten’
‘Ik probeer actief te voorkomen onnodige spullen te bezitten’ - Eenvoudige esthetiek
‘Visueel eenvoudige omgevingen trekken me aan’
‘Ik heb de voorkeur voor eenvoudige ontwerpen’
‘Mijn huis straalt vooral eenvoud uit’
‘Ik richt ruimten graag visueel leeg in’ - Bewuste consumptie
‘Ik denk na over wat ik bezit’
‘Dat wat ik bezit, daar heb ik over nagedacht’
‘Ik vind het belangrijk om bewust na te denken over wat ik bezit’
‘Mijn bezittingen zijn zorgvuldig geselecteerd’
Interessant artikel gelezen? Help me het bereik te vergroten met een like op Facebook. Zelf op de hoogte blijven van leuke psychologische inzichten? Abonneer je dan op de nieuwsbrief, zodat je iedere vrijdag de artikelen van die week van me ontvangt.
Wetenschappelijke bronnen
Verder lezen: Wilson, A.V. & Bellezza, S. (2022). Consumer Minimalism. Journal of Consumer Research, 48, 796-816.
Chayka, Kyle (2020), The Longing for Less: Living with Minimalism, Bloomsbury Publishing.
Freestone, Camille (2020), “It’s a Good Idea to Shop Like a 90’s Minimalist,” Coveteur, https://coveteur.com/2020/03/23/90s- minimalist-style. Accessed October 2020.
Meyer, James Sampson (2000), Minimalism, London: Phaidon.
Millburn, Joshua Fields and Ryan Nicodemus (2015), Minimalism: Live a Meaningful Life, Missoula, MT: Asymmetrical Press.
Minimalism (2012), “Theartstory.Org,” https://www.theartstory. org/movement/minimalism/. Accessed July 2020.
Moran, Kate (2015), “The Roots of Minimalism in Web Design,” Nielsen Norman Group, https://www.nngroup.com/articles/ roots-minimalism-web-design/. Accessed August 2020.
Pracejus, John W., G. Douglas Olsen, and Thomas C. O’Guinn (2006), “How Nothing Became Something: White Space, Rhetoric, History, and Meaning,” Journal of Consumer Research, 33 (1), 82–90.
Richins, Marsha L., and Scott Dawson (1992), “A Consumer Values Orientation for Materialism and Its Measurement: Scale Development and Validation,” Journal of Consumer Research, 19 (3), 303.
Rokeach, Milton. (1973), The Nature of Human Values, Free Press.
VanEenoo, Cedric (2011), “Minimalism in Art and Design: Concept, Influences, Implications and Perspectives,” Journal of Fine and Studio Art, 2 (1), 7–12.
Patrick is meer dan 10 jaar zelfstandig Consumentenpsycholoog. Hij combineert psychologie met marketing. Psychologische inzichten maken hem gelukkiger met zijn eigen (aankoop)keuzes en vormen de wetenschappelijke basis om bedrijven en instellingen te adviseren. Hij schrijft hier blogartikelen op de site, schrijft columns voor RTLZ en De Ondernemer en wordt regelmatig gevraagd voor kranten, tijdschriften, radio en televisie. Bovendien is hij zelfstandig SEO tekstschrijver.
