Voortaan betere keuzes maken? We leren van onze fouten, dus het is goed om daar nog eens op terug te kijken. Toch? Recent onderzoek van Nikolova, Lamberton en Haws (2016) toont aan dat dit niet automatisch het geval hoeft te zijn. In sommige gevallen is het beter om helemaal niet meer te denken aan de vorige keer. Benieuwd in welke gevallen het verstandig is om terug te kijken op vorige beslissingen? Ik duik er als consumentenpsycholoog voor je in.
3 sterren *** – Wetenschappelijke inzichten vanuit de consumentenpsychologie, vertaald naar concrete voorbeelden.
We baseren onze beslissingen onder andere op het gedrag uit het verleden (Albarracin & Wyer, 2000). Daarnaast gebruiken we ons gedrag uit het verleden graag om daarvan te leren voor de toekomst. Met name gokkers en mensen op dieet krijgen tijdens hun begeleiding te horen dat dit een goed idee is. Een beter beeld van onze fouten in het verleden zou ons helpen die in de toekomst niet meer te maken. Toch blijkt dat niet zomaar het geval.
Herinneringen en onze beslissingen
Of we leren van onze fouten hangt af van 1) wat we ons herinneren en 2) hoe gemakkelijk dat ons afgaat. We kunnen ons zowel successen als fouten herinneren. Dat onderscheid is van belang, aangezien het leidt tot een ander type verwerking in ons brein. Wanneer we denken aan successen zorgt dat voor een positieve emotie. Cognitief winnen we aan vertrouwen waardoor we ons vertrouwen op het gemak waarmee we ons de successen kunnen herinneren. Denken we terug aan fouten? Dan komen we terecht in een negatieve emotie. We verliezen cognitief aan vertrouwen, waardoor we verminderd vertrouwen op het gemak waarmee we ons de fouten kunnen herinneren.
Het gemak waarmee we ons successen of fouten kunnen herinneren is van groot belang. Het speelt in op de availability bias, een belangrijke heuristiek die ons gedrag stuurt. Kunnen we ons gemakkelijk iets herinneren? Ons brein verwacht automatisch dat het dan vaak voor zal komen. Herinneren we ons gemakkelijk gelegenheden waar we een ijscoupe of een andere lekkernij weerstonden? Dan gaan we er automatisch vanuit dat we goed zijn in het weerstaan van dergelijke verleidingen. Andersom leidt de availability bias ons bijvoorbeeld tot (te) uitgebreide verzekeringen en aankopen die we eigenlijk niet nodig hebben.
Terugkijken op succes of falen
Wanneer we terugkijken op successen levert dat ons een positieve stemming op. Dit werkt daarom dan ook goed wanneer we onszelf graag opvrolijken (Showers & Kling, 1996). Die positieve stemming leidt tot meer vertrouwen in onze herinneringen, we gaan er vanuit dat die accuraat zijn. Tegelijkertijd zorgt de positieve stemming ervoor dat we gemakkelijker vertrouwen op de ease-of-retrieval heuristiek die inhaakt op de availability bias. Kort door de bocht? We gaan er dankzij onze positieve stemming vanuit dat het gemak waarmee we ons een vorig succes kunnen herinneren aangeeft hoe goed we erin zijn verleidingen te weerstaan.
Wanneer we terugdenken aan fouten werkt het echter net wat anders. Het leidt tot een negatieve emotie (Baumeister & Boone, 2004). Uit onderzoek van Bless & Schwarz (1999) blijkt dat dit ons vertrouwen in diezelfde availability bias laat afnemen. In plaats daarvan baseren we onze herinneringen veel meer op de inhoud daarvan. Dat betekent dat we er bij het herinneren van fouten vanuit gaan dat die fouten aangeven dat we falen op het moment dat we worden blootgesteld aan verleiding. Zelfs wanneer dat slechts eenmalig is gebeurd en we moeite moeten doen ons het te herinneren is het eenmalig falen voldoende om ons het idee te geven dat we er niet in slagen die ijscoupe te weerstaan. Enig voordeel? De negatieve emotie zorgt er tevens voor dat we de overtuiging slechts met beperkte kracht ervaren, die valt wat dat betreft gemakkelijk te weerleggen. We hebben een verminderd zelfvertrouwen, waardoor we gemakkelijker van de gedachte af te brengen zijn.
“Confidence comes not from always being right but from not fearing to be wrong.” Peter T. Mcintyre
Advies voor in de praktijk
Samengevat betekent het dat we ijscoupes gemakkelijker kunnen weerstaan wanneer we terugdenken aan momenten waarop we dat eerder deden. Lukt dat terugdenken aan successen gemakkelijk? Dan slagen we er opnieuw in de verleiding te weerstaan. Denken we terug aan een moment van falen? Ongeacht het gemak waarmee we de herinnering ophalen geeft het ons aan dat we er niet gemakkelijk in slagen de verleiding te weerstaan, waardoor we opnieuw eerder voor de bijl gaan.
Vraagt een ander je of je ook zo’n heerlijke ijscoupe of een andere lekkernij wilt en wil je zo eenvoudig mogelijk nee zeggen? Indien je er regelmatig in slaagt dergelijke verleidingen te weerstaan is het een goed idee om daaraan terug te denken, dat zal je sterken. Weet je van jezelf dat je er niet zo goed in bent en dat het niet lukte of het je slechts heel af en toe lukte? Denk er dan maar niet aan terug, de gedachte aan falen zal je slechts in meer moeilijkheden brengen.
De experimenten tonen aan dat dit geldt voor zowel het sparen van meer geld, op het gebied van time-management en wanneer we dienen door te zetten bij een lastige taak. Wil je meer geld sparen, je tijd efficiënter indelen of krachtiger doorzetten? Denk dan slechts terug aan het verleden wanneer je eerder verschillende successen wist te behalen. We leren wat dat betreft niet altijd van onze fouten, die fouten kunnen ons juist behoorlijk in de weg zitten.
Artikel met plezier gelezen? Like me op Facebook en lees wekelijks een slimme psychologische tip die je direct kunt inzetten.
Wetenschappelijke bronnen
Albarracín, D., & Wyer, R. S., Jr. (2000). The cognitive impact of past behavior: Influences on beliefs, attitudes, and future behavioral decisions. Journal of Personality and Social Psychology, 79, 5–22.
Baumeister, R. F., Heatherton, T. F., & Tice, D. M. (1994). Losing control: How and why people fail at self-regulation. San Diego: Academic Press, Inc.
Bless, H., & Schwarz, N. (1999). Sufficient and necessary conditions in dual process models: The case of mood and processing style. In S. Chaiken, & Y. Trope (Eds.), Dual process models in social psychology (pp. 423–440). New York: Guilford.
Nikolova, H., Lamberton, C. & Haws, K.L. (2016). Haunts or helps from the past: Understanding the effect of recall on current self-control. Journal of Consumer Psychology, 26, 245-256.
Showers, C. J., & Kling, K. C. (1996). Organization of self-knowledge: Implications for recovery from sad mood. Journal of Personality and Social Psychology, 70, 578–590.
No Comments