Wil je graag gelukkig door het leven gaan? Dan is het vooral van belang dat je de juiste aankopen doet. Je kunt je geld immers maar één keer uitgeven. Des te beter de keuzes die je maakt, des te groter de positieve invloed op je geluksgevoel. Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat ervaringen ons gelukkiger maken dan materiële aankopen (Caprariello & Reis, 2013). Je bent wat dat betreft beter af met een mooie stedentrip, dan met een nieuw horloge van dezelfde waarde. Ervaringen maken ons gelukkiger dan materiële aankopen, maar hoe zit dat met producten die ons in staat stellen ervaringen te beleven? Denk bijvoorbeeld aan een sportoutfit die je nodig hebt om te sporten, of een spelcomputer om in een fantasiewereld te verdwijnen. Gelden deze aankopen als materiële producten, als ervaringen, of als iets er tussenin? Als consumentenpsycholoog presenteer ik je een artikel van Guevarra en Howell (2014), waarin ze dit met een aantal experimenten uitzoeken.
Ervaringen maken ons gelukkig
Het zijn vooral ervaringen die ons gelukkig maken, die stellen ons namelijk in staat een aantal belangrijke psychologische behoeften te beantwoorden. Een belangrijk model op dit gebied is het Positive Activity Model, van Lyybomirsky en Layous (2013). Dit model stelt dat ervaringen zorgen voor 1) positieve emoties, 2) positieve gedachten, 3) positief gedrag en de stilling van onze psychologische behoeften. Dit sluit op die manier aan bij de Self-Determination Theory (Ryan & Deci, 2000). Die theorie stelt dat we drie psychologische basisbehoeften kennen, te weten:
– Competentie
– Relationele of sociale verbondenheid
– Autonomie
Uiteraard kunnen we die behoeften op verschillende manieren beantwoorden, bijvoorbeeld met de aankopen die we doen. We zorgen bijvoorbeeld voor autonomie door gedrag te vertonen dat daadwerkelijk ‘bij ons past’ en ons het gevoel geeft dat we zelf bepalen wat we wel of niet doen. Verbondenheid creëren we door activiteiten te ontplooien waarmee we het gevoel krijgen dat we samen met anderen zijn of we bij een bepaalde groep horen. We zorgen tenslotte voor competentie door activiteiten te kiezen waarbij we onze vaardigheden optimaal kunnen inzetten. Het zijn met name ervaringen die ons de mogelijkheid bieden aan deze behoeften te beantwoorden, met materiële producten lukt dat veel minder goed. Die consumeren we immers vaker alleen (minder verbondenheid), vragen om minder competentie (een horloge dragen is gemakkelijker dan wild-water raften) en het leidt tot minder autonomie (zegt die nieuwe TV daadwerkelijk iets over wie we willen zijn en waar we van houden?).
Houd er bovendien rekening mee dat het onder andere van belang is om je op de juiste ervaringen te richten, iets waar ik eerder als eens een artikel over schreef hier op ConsumentenPsycholoog.nl. Reguliere en bijzondere ervaringen leiden op een andere wijze tot een geluksgevoel, onder andere op basis van onze leeftijd en de levenservaring die daarbij past.
Producten die ervaringen mogelijk maken
Er zijn naast pure ervaringen ook producten beschikbaar, die een ervaring mogelijk maken. Het zijn materiële producten, maar dankzij die aankopen hebben we de mogelijkheid om nieuwe ervaringen op te doen. In hoeverre zorgen die voor het stillen van onze psychologische behoeften, moeten we die scharen onder de producten of de ervaringen? Dat is wat Guevarra en Howell (2014) in enkele experimenten onderzoeken. Uit de eerste twee studies blijkt bijvoorbeeld dat producten die ervaringen mogelijk maken leiden tot meer welzijn en geluksgevoel dan materiële producten, het is zelfs gelijk aan ons geluksgevoel uit ervaringen. Uit de derde studie blijkt dat het geluksgevoel ontstaat dankzij het voorzien in de psychologische behoeften die we hebben, net als bij ervaringen die we kunnen aanschaffen. Wat dat betreft kunnen we de producten die ervaringen mogelijk maken scharen onder de ervaringen, een racefiets om te kunnen gaan sporten is wat dat betreft net zo waardevol als een mooie reis naar een stad die we nog niet kenden of een festival dat we graag willen bezoeken.
Er was echter wel sprake van een duidelijk verschil, de producten die ervaringen mogelijk maken zorgen ervoor dat we vooral de psychologische behoefte tot competentie kunnen vervullen, terwijl het sociale aspect (verbondenheid) veel minder aan bod komt. Aan de andere kant leiden ervaringen tot veel meer van deze verbondenheid, deze scoren juist wat lager op het gebied van competentie. Qua autoriteit leveren de beide aankopen dezelfde mate aan geluksgevoelens op, ze dragen beiden goed bij aan ‘wie we zijn’.
De juiste aankopen voor een gelukkig leven
Wil je zo gelukkig mogelijk door het leven gaan, door de juiste aankopen te doen? Richt je dan vooral op ervaringen en producten die je helpen ervaringen mogelijk te maken. Blijf zoveel mogelijk weg van puur materiële aankopen. Ze leiden op het eerste gezicht misschien tot status en een goed gevoel, maar het zijn de ervaringen waarmee je daadwerkelijk aan je psychologische behoeften kunt voldoen. Zorg er dus voor dat je een avontuurlijke reis door de Ardennen maakt, je een festival bezoekt of je een heerlijke wellness-behandeling ondergaat. Op die manier kun je je vaardigheden optimaal inzetten (competentie), ben je onderdeel van een enthousiaste groep festival-gangers (verbondenheid) en kun je zelf bepalen wie je bent en waar je van houdt (autonomie).
Bovendien kun je goed gebruik maken van producten die ervaringen mogelijk maken, om zowel op het gebied van competentie als verbondenheid optimaal bij te dragen aan je geluksgevoel. Een nieuwe Playstation 4 vraagt om vaardigheden en stilt je behoefte aan competentie-gerichte ervaringen, terwijl je met een pure ervaring als een hardloopwedstrijd zorgt voor een gevoel van verbondenheid met de anderen om je heen. Met zowel de producten die ervaringen mogelijk maken als de pure ervaringen zorg je voor een gevoel van autonomie, om te laten zien wie je echt bent en wat je waardeert. Je geeft je geld op de juiste manier uit, zodat je als een ware consumentenpsycholoog kunt zorgen voor een optimaal gevoel van geluk in je leven.
Bronnen
Caprariello, P. A., & Reis, H. T. (2013). To do, to have, or to share? Valuing experiences over material possessions depends on the involvement of others. Journal of Personality and Social Psychology, 104, 199–215.
Guevarra, D.A. & Howell, R.T. (2014). To have in order to do: Exploring the effects of consuming experiental products on well-being. Journal of Consumer Psychology, 25, 28-41.
Lyubomirsky, S., & Layous, K. (2013). How do simple positive activities increase well-being? Current Directions in Psychological Science, 22, 57–62.
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55, 68-78.
No Comments