Dit jaar sluiten Arnhem, Eindhoven, Tilburg en Amersfoort zich aan bij de gemeenten met een lokaal vuurwerkverbod. Volgend jaar volgen Zwolle, Zutphen en Ede. Bovendien vond de politie minder illegaal vuurwerk dan eerdere jaren. Dat kan allemaal toeval zijn, maar het komt de autoriteiten ook niet verkeerd uit. Het landelijk vuurwerkverbod lijkt officieel van tafel, maar onder de radar beweegt de psychologie in een heel andere richting.
1 ster * – Eenvoudig toe te passen, begrijpelijk zonder enige achtergrond
Hoe dat zit? Een landelijk vuurwerkverbod leg je niet zomaar op. Zo’n enorme gedragsverandering heeft alleen succes bij een breed draagvlak. En hoe creëer je dat? Door rekening te houden met de autonomie van mensen.
Niemand laat zich graag iets verbieden. Door het vuurwerk landelijk te verbieden creëer je enorme weerstand. ‘Dat laten we ons niet afpakken’, is dan het sentiment. Psychologisch valt dat veel slimmer aan te pakken.
Normaal gedrag
Stel dat tien procent van de vuurwerkliefhebbers er zo graag aan vasthoudt dat ze eigenlijk onmogelijk te overtuigen zijn voor een vuurwerkverbod. En stel dat er zo’n twintig procent van de Nederlanders is dat al nooit iets met vuurwerk had.
Dan blijft er zeventig procent over. Het zijn geen die-hard vuurwerkliefhebbers. Maar ze genieten met de rest mee. Ze kopen wat vuurwerk, of niet. Het hangt er vanaf.
Psychologisch is dit de meest interessante groep. Deze groep laat zich makkelijk beïnvloeden door de sociale norm. Zolang we het maatschappelijk ‘normaal’ vinden om vuurwerk af te steken doen zij dat ook. Maar kantelt dat beeld? Dan is dit de eerste groep die ook afhaakt. Want ach, zo belangrijk is het toch ook weer niet?
Geleidelijk de norm veranderen
Gemeenten die in plukjes een lokaal vuurwerkverbod invoeren en berichtgeving waaruit blijkt dat (illegaal) vuurwerk minder populair wordt: dat zijn de berichten die bijdragen aan een veranderende norm.
Let op: het is belangrijk dat de berichtgeving klopt. Dus dat het werkelijk gaat om gemeenten die verboden invoeren, en dat de politie bijvoorbeeld minder illegaal vuurwerk aantrof. Als blijkt dat de berichtgeving niet klopt kan dat juist een averechts effect hebben.
Door de aandacht te focussen op eventueel afnemende populariteit bereik je een grotere groep die al twijfelt. Er ontstaat een sneeuwbaleffect, waardoor het landelijk vuurwerkverbod vroeg of laat kans van slagen krijgt.
Op die manier kantelt het beeld. Als de groep twijfelaars toeneemt lijken er ‘vanzelf’ meer voorstanders van een vuurwerkverbod te ontstaan, ook landelijk. Dus dat verbod dat komt er, al zal het nog een paar jaar duren.
Interessant artikel gelezen en wil je op de hoogte blijven van leuke psychologische inzichten? Meld je aan voor de nieuwsbrief, zodat je iedere vrijdag de nieuwe artikelen ontvangt.
Patrick is meer dan 10 jaar zelfstandig Consumentenpsycholoog. Hij combineert psychologie met marketing. Psychologische inzichten maken hem gelukkiger met zijn eigen (aankoop)keuzes en vormen de wetenschappelijke basis om bedrijven en instellingen te adviseren. Hij schrijft hier blogartikelen op de site, schrijft columns voor RTLZ en De Ondernemer en wordt regelmatig gevraagd voor kranten, tijdschriften, radio en televisie. Bovendien is hij zelfstandig SEO tekstschrijver.
