Wie materialistisch is ingesteld is gemiddeld ongelukkiger, zo is het algemene beeld binnen de psychologische literatuur. Maar kun je dat zo kort door de bocht stellen? Experts in consumentengedrag vinden van niet. Zij gebruikten een meer geavanceerde onderzoeksmethode en kwamen tot nuancerende conclusies. Materialisme kan ongelukkiger maken, maar dat verband geldt slechts in specifieke situaties.
3 sterren *** – Wetenschappelijke inzichten vanuit de consumentenpsychologie, vertaald naar concrete voorbeelden.
Materialisme blijkt op te delen in drie elementen:
- Geluk
Materialisten geloven dat meer spullen gelukkiger maken. - Succes
Materialisten geloven dat meer spullen succes uitstralen. - Belang
Materialisten geloven dat spullen belangrijk zijn in hun leven.
Traditioneel onderzoek toont aan dat materialisme leidt tot een ongelukkiger gevoel. En dat mensen die zich ongelukkig voelen meer neigen naar materialisme. Het nieuwe onderzoek zwakt die mogelijke verbanden af, door ze te specificeren. Het blijkt dat:
- Mensen die minder tevreden zijn met hun leven, geloven dat meer spullen ze gelukkiger kunnen maken (maar niet dat meer spullen succes uitstralen of dat meer spullen belangrijk zijn in hun leven).
- Mensen die minder tevreden zijn met hun leven vinden dat anderen meer succes uitstralen en gelukkiger zijn, als ze meer spullen bezitten.
Hoe werkt materialisme (niet)?
Materialisme zou ongelukkig maken omdat de focus op spullen en status het najagen van intrinsieke doelen zoals zelf-acceptatie en de band met jezelf in de weg zou zitten. Ondertussen is het niet helemaal duidelijk welke kant dit verband op werkt. Misschien is het wel zo dat iemand die ongelukkig is meer materialistisch wordt, als methode om beter om te gaan met het lage zelfbeeld, onzekerheid en eenzaamheid.
Uit eerder onderzoek blijkt verder dat materialisten zich kwetsbaar voelen voor dagelijkse dreiging. Ze ervaren psychologisch ongemak. Ze hebben de neiging om dat op te lossen door meer spullen te kopen, waardoor hun materialisme verder toeneemt, en ze weer kwetsbaarder worden.
Materialisme maakt ongelukkig
Zo’n algemene conclusie blijkt dus niet het hele verhaal. Toch leidt materialisme niet tot een groter geluksgevoel. Sterker nog, het draagt eerder bij aan een ongelukkig gevoel.
Bovendien werpt materialisme de blik op anderen, vanuit een jaloerse motivatie. Wie minder tevreden is met zijn of haar leven verwacht dat anderen met meer spullen daarmee succes uitstralen en gelukkiger zijn.
Wie minder waarde hecht aan spullen blijft uit die negatieve spiraal. Sowieso laat ander onderzoek steevast zien dat het geen spullen zijn die duurzaam gelukkig maken. Kies in plaats daarvan voor ervaringen, en zoek anderen op waarmee je verbondenheid voelt.
Interessant artikel gelezen en wil je op de hoogte blijven van leuke psychologische inzichten? Meld je aan voor de nieuwsbrief, zodat je iedere vrijdag de nieuwe artikelen ontvangt.
Wetenschappelijke bronnen
Verder lezen: Jaspers, E.D.T., Pandelaere, M., Pieters, R.G.M. & Shrum, L.J. (2023). Materialism and life satisfaction relations between and within people over time: Results of a three-wave longitudinal study. Journal of Consumer Psychology, 33, 591-601.
Burroughs, J. E., & Rindfleisch, A. (2002). Materialism and well- being: A conflicting values perspective. Journal of Consumer Research, 29, 348–370.
Chang, L., & Arkin, R. M. (2002). Materialism as an attempt to cope with uncertainty. Psychology and Marketing, 19, 389–406.
Chaplin, L. N., & John, D. R. (2010). Interpersonal influences on ado- lescent materialism: A new look at the role of parents and peers. Journal of Consumer Psychology, 20(2), 176–184.
Dittmar, H., Bond, R., Hurst, M., & Kasser, T. (2014). The relation between materialism and personal well-being: A meta-analysis. Journal of Personality and Social Psychology, 107, 879–924.
Kasser, T. (2016). Materialistic values and goals. Annual Review of Psychology, 67, 489–514.
Pieters, R. (2013). Bidirectional dynamics of materialism and loneli- ness: Not just a vicious cycle. Journal of Consumer Research, 40, 615 – 631.
Richins, M. L. (2017). Materialism pathways: The processes that cre- ate and perpetuate materialism. Journal of Consumer Psychology, 27, 480–499.
Shrum, L. J., Chaplin, L. N., & Lowrey, T. M. (2022). Causes, cor- relates, and consequences of materialism. Consumer Psychology Review, 5, 69–86.
Patrick is meer dan 10 jaar zelfstandig Consumentenpsycholoog. Hij combineert psychologie met marketing. Psychologische inzichten maken hem gelukkiger met zijn eigen (aankoop)keuzes en vormen de wetenschappelijke basis om bedrijven en instellingen te adviseren. Hij schrijft hier blogartikelen op de site, schrijft columns voor RTLZ en De Ondernemer en wordt regelmatig gevraagd voor kranten, tijdschriften, radio en televisie. Bovendien is hij zelfstandig SEO tekstschrijver.
