Sinds 1 januari 2016 is het gratis plastic tasje in winkels verboden. Een maatregel die eventjes leidde tot gemor over ‘betutteling’, maar die daarna als zoete koek werd geslikt. Waardoor we nu massaal eigen tassen meenemen, of onze spullen gewoon in de handen naar buiten dragen. Hoe komt het dat we ons in dit geval als makke schapen gedragen, terwijl andere maatregelen op veel meer kritiek kunnen rekenen?
1 ster * – Eenvoudig toe te passen, begrijpelijk zonder enige achtergrond
Onder andere het Parool vroeg me daar een tijdje geleden naar. En opvallend is het inderdaad, ook al kost zo’n tasje tegenwoordig maar 10 eurocent. Het heeft te maken met de sociale norm, die volledig is veranderd.
Default: de normale keuze
‘Mag ik er misschien een tasje bij’, moet ik af en toe nog wel eens vragen. Een beetje bezwaard voel ik me dan, niet om de extra kosten maar wel omdat ik eigenlijk aangeef vergeten te zijn zelf een alternatief mee te nemen. Want dat is hoe de meeste mensen dat tegenwoordig doen. Ze hebben een (katoenen) tas bij zich, waardoor het tasje aan de kassa niet eens im Frage is.
Hoe de overheid dat is gelukt? Een belangrijk aspect is de default option. Je krijgt standaard geen tasje. En wil je dat wel? Dan zal je daar zelf om moeten vragen.
Waardoor je even stilstaat bij duurzaamheid, en hoe belangrijk je dat eigenlijk vindt. En spreek je dat regelmatig naar jezelf en naar anderen uit? Dan kun je haast niet anders dan níet om een tasje vragen.
Het kost ons, van nature luie, brein extra moeite om erom te vragen. Daarom doen we dat liever niet. En hebben we al afgerekend en de spullen al bijna in onze handen? Dan nemen we het net zo makkelijk een keer zonder tasje mee. Waardoor we om ons heen weinig anderen om zo’n tasje zien vragen.
Door de juiste default ontstaat er sociaal bewijs, door anderen die ook geen tasje vragen. Het sterkt ons in de onbewuste overtuiging dat het misschien geen goed idee is om het plastic te vragen om onze spullen mee te nemen.
Bewust maken
Bovendien draagt de actieve keuze die je aan de kassa moet maken bij aan het bewustzijn. Je krijgt niet automatisch een tasje, waardoor je even móet nadenken over wat je belangrijk vindt. Iets dat collega-consumentenpsycholoog Josefien ten Have terecht aangeeft in het interview met het parool.
Waardoor je even stilstaat bij duurzaamheid, en hoe belangrijk je dat eigenlijk vindt. En spreek je dat regelmatig naar jezelf en naar anderen uit? Dan kun je haast niet anders dan níet om een tasje vragen. Om te handelen in lijn met je overtuigingen, zodat je geen last krijgt van cognitieve dissonantie.
En op die manier ontstaat er een subtiele en toch bijzonder succesvolle beïnvloeding door de overheid. Waardoor we grotendeels van de plastic tasjes af zijn.
Interessant artikel gelezen? Help me het bereik te vergroten met een like op Facebook. Zelf op de hoogte blijven van leuke psychologische inzichten? Abonneer je dan op de nieuwsbrief, zodat je iedere vrijdag de artikelen van die week van me ontvangt.
No Comments