Wie minder wil uitgeven stelt een budget in, toch? Dat is waar inzicht-apps van ING, Rabobank, ABN AMRO én financieel hulpverleners graag bij helpen. Maar, werkt dat in de praktijk wel? Wat gebeurt er als consumenten een optimistisch budget instellen, maar vervolgens toch meer uitgeven dan ze van plan waren? Dat onderzochten experts in consumentenpsychologie. Ze analyseerden consumentengedrag rondom budgetten en ontdekten goed nieuws: het werkt! (Maar niet perfect…).
3 sterren *** – Wetenschappelijke inzichten vanuit de consumentenpsychologie, vertaald naar concrete voorbeelden.
Budgetteren doe je in twee stappen:
- Je stelt een budget in
Volgende maand geef je maximaal €300 uit aan boodschappen. - Je houdt je uitgaven bij
Waarmee je ziet dat je uiteindelijk €350 aan boodschappen uitgaf.
Is het budget dan waardeloos? Niet helemaal, bijvoorbeeld als je zonder budget €400 had uitgegeven. Zelfs als budgetten te optimistisch zijn en het niet lukt om je er helemaal aan te houden helpt het, zo blijkt uit onderzoek door de specialisten in consumentengedrag.
Optimisme en je aan een budget houden
Consumenten gebruiken budgetten om impulsaankopen te voorkomen, om meer te sparen en bijvoorbeeld bewuster na te denken over welke uitgaven ze belangrijk vinden.
Een optimistisch budget is ambitieus, omdat je bijvoorbeeld 40% minder wil uitgeven dan je deed. Jouw discipline bepaalt vervolgens hoe goed je je daaraan houdt, en of dat je het budget bijvoorbeeld met 30% overschrijdt.
De discipline om binnen budget te blijven blijkt in de praktijk lastig. Dat is gelukkig niet zo erg, als je een optimistisch budget stelt. Het budget maakt je bewust van je doel, en bij 30% overschrijding van een te ambitieus doel ben je waarschijnlijk nog steeds beter af dan helemaal zonder budget.
Impulsieven overschrijden vaker hun budget
Wie impulsief is houdt zich minder makkelijk aan het gestelde budget, zo blijkt. Dat komt niet door slechte discipline, maar ligt aan de meer optimistische budgetten die je stelt.
Of een budget werkt hangt namelijk af van zowel je discipline als het budget dat je in eerste instantie instelt. Onderaan de streep ben je dus beter af met een optimistisch budget van €150 per maand waar je overheen gaat door €200 uit te geven, dan een veilig budget van €250 waar je net aan binnen blijft.
Motiveer jezelf met een budget
Conclusie? Stel optimistisch budgetten in als je minder geld wilt uitgeven.
Zelfs als je het budget overschrijdt is de kans groot dat je toch minder uitgeeft. Een budget stelt een doel en maakt je meer bewust van je uitgaven. Maak je dus niet te druk om te veel discipline, om onderaan de streep nog steeds te besparen en uiteindelijk beter af te zijn.
Interessant artikel gelezen en wil je op de hoogte blijven van leuke psychologische inzichten? Meld je aan voor de nieuwsbrief, zodat je iedere vrijdag de nieuwe artikelen ontvangt.
Wetenschappelijke bronnen
Verder lezen: Lukas, M.F. & Howard, R.C. (2023). The Influence of Budgets on Consumer Spending. Journal of Consumer Research, 49, 697-720.
Fernbach, Philip M., Christina Kan, and John G. Lynch Jr. (2015), “Squeezed: Coping with Constraint through Efficiency and Prioritization,” Journal of Consumer Research, 41 (5), 1204–27.
Howard, Chuck, David J. Hardisty, Abigail B. Sussman, and Marcel F. Lukas (2022), “Understanding and Neutralizing the Expense Prediction Bias: The Role of Accessibility, Typicality, and Skewness,” Journal of Marketing Research, 59 (2), 435–52.
Peetz, Joanna, and Roger Buehler (2009), “Is There a Budget Fallacy? The Role of Savings Goals in the Prediction of Personal Spending,” Personality & Social Psychology bulle- tin, 35 (12), 1579–91.
Putnam-Farr, Eleanor, and Anastasiya Pocheptsova Ghosh (2018), “Turning Expenses into Bills: How Spending Categorization Impacts Budget Optimism and Likelihood of Success,” in ACR North American Advances, ed. Andrew Gershoff, Robert Kozinets, and Tiffany White, Duluth, MN: Association for Consumer Research, 252–7.
Thaler, Richard H. (1999), “Mental Accounting Matters,” Journal of Behavioral Decision Making, 12 (3), 183–206.
Patrick is meer dan 10 jaar zelfstandig Consumentenpsycholoog. Hij combineert psychologie met marketing. Psychologische inzichten maken hem gelukkiger met zijn eigen (aankoop)keuzes en vormen de wetenschappelijke basis om bedrijven en instellingen te adviseren. Hij schrijft hier blogartikelen op de site, schrijft columns voor RTLZ en De Ondernemer en wordt regelmatig gevraagd voor kranten, tijdschriften, radio en televisie. Bovendien is hij zelfstandig SEO tekstschrijver.
