Winkeliers halen al een paar jaar lang van alles uit de kast: tijdens Black Friday lijk je geweldige aanbiedingen te kunnen scoren. Maar, zou je niet veel goedkoper uit zijn als je helemaal niet gaat winkelen? Want heb je het wel echt allemaal nodig? En zijn de aanbiedingen wel zo scherp als ze lijken? In de afgelopen jaren werd ik door onder andere BNR, EenVandaag, Hart van Nederland, RTL Boulevard, RTL Nieuws en 5 Uur Live als gedragsexpert gevraagd naar de beste tips om er niet in te trappen. En om je dit jaar nog beter te wapenen, vat ik het nog een keer helder voor je samen.
1 ster * – Eenvoudig toe te passen, begrijpelijk zonder enige achtergrond
Winkeliers proberen in 4 stappen jouw aandacht te trekken, waarna ze de kans hebben om je tot een aankoop te verleiden. Dat werkt als volgt:
- Aandacht trekken
Zonder aandacht volgt er geen aankoop. Winkeliers gebruiken opvallend grote rode teksten, net als sales-borden met veel geel. Kijk daarnaast niet vreemd op van knipperende verlichting en bewegende items, die allemaal aandacht trekken. - Ervaren
Zodra ze je aandacht hebben moet je zo snel mogelijk iets in handen krijgen. En winkel je online? Dan zorgen zelfs grote foto’s ervoor dat het endowment-effect zich meester van je maakt. Terugleggen doet psychologisch pijn, dus de drempel om aan te schaffen wordt een stuk lager. - Korting
En heb je nog een klein zetje nodig om het gewenste gedrag te vertonen? Dan zetten ze de korting in. Het maakt het aanbod onweerstaanbaar, door de beïnvloeding op onbewust niveau. - Schaarste
Ben je dan nog steeds niet overtuigd? Winkeliers halen hun OP = OP en ‘Zolang de voorraad strekt’ uit de kast, op de manier zoals we dat vooral kennen van bijvoorbeeld Booking.com. Het is pure schaarste, die aanzet tot actie door de urgentie voelbaar te maken.
Tip: denk je dat jij de beïnvloedingen te slim af bent? Dan ben ik benieuwd of je wist dat whisky en shampoo zwaarder gemaakt worden om het luxer te laten aanvoelen, dat websites ervoor zorgen dat je taak nooit helemaal is afgerond en dat appelsap niet zomaar naar je lacht.
Trucs tijdens Black Friday
Winkeliers gebruiken bovenop de bovenstaande stappen allerlei handige trucs, waarmee ze jou verleiden om toch de aankoop te doen die je misschien (nog) net van plan was. Ze halen van alles uit de kast, zoals:
- Dikke strepen door grote oude prijzen
Let er maar eens op, de winkeliers die het goed begrijpen presenteren de oude prijs veel groter dan de nieuwe. Er staat groot afgedrukt ‘VAN €100’ om daarna veel kleiner te laten zien ‘voor €75’. Die oude grote prijs valt meteen op, en wordt de basisprijs in ons brein. Ten opzichte van die basisprijs valt de nieuwe kleinere prijs uiteraard wel mee, omdat die een stuk(je) lager ligt. Zonder die van-prijs had je €75 voor een paar luxe handschoenen met touchscreenbediening misschien heel duur gevonden, maar dankzij het anchoring-effect lijkt het allemaal wel mee te vallen. - Maximaal 10 stuks te bestellen
Is het niet heel aardig van winkeliers dat ze iedereen maximaal 10 stuks laten bestellen? Zo heb immers ook jij de kans om een bestelling te plaatsen, voordat de rest er met dozen vol vandoor gaat. Al zit er een addertje onder het gras, omdat het er bij jou onbewust voor zorgt dat je het idee krijgt dat anderen er heel graag heel veel van willen hebben. En dat het dus wel waardevol moet zijn. Dus je koopt er lekker veel van, terwijl je dat zonder de waarschuwing misschien helemaal niet van plan was. - Koopjes aan de kassa
Waarde en kosten zijn maar relatief. Heb je bijvoorbeeld weleens een huis gekocht? Of een dure auto? Dan kijk je niet op een paar tientjes of misschien zelfs niet op een paar honderd euro. Terwijl niemand klakkeloos afrekent als de caissière in de supermarkt zich honderd euro vergist en je vraagt om €150 terwijl je maar €50 dacht te hoeven afrekenen. Tijdens Black Friday geven we moeiteloos honderden euro’s aan televisies en andere apparatuur uit. En dan lijkt zo’n extra HDMI-kabel van €25 dus niet duur, ook al is dat een product waarop de winkels stiekem nog een behoorlijke marge pakken. - Koopgedrag van de kudde
Je zou zelf misschien het liefst helemaal alleen en dus lekker rustig winkelen, maar daar denken winkeliers heel anders over. Die zorgen er het liefst voor dat de winkel drukker dan ooit lijkt. Het is sterk sociaal bewijs, waardoor jouw brein er onbewust vanuit gaat dat het een goede keuze is om juist daar een aankoop te doen. Winkeliers zorgen er met nauwe paden, onoverzichtelijke winkels en langere rijen voor de kassa voor dat je ongemerkt het idee krijgt dat haast iedereen daar lijkt te willen winkelen. - Aankoop na afzien
En moet je een tijdje in de rij staan, speciale kortingsbonnen uitknippen of speciaal met de auto naar een specifieke vestiging komen? En dat ook nog eens uitgerekend op Black Friday, dus 27 november 2020? Al die moeite die je erin steekt komt winkeliers bijzonder goed uit. Je hebt (extra) afgezien, waardoor je meer geneigd bent om de aankoop hoe dan ook te gaan doen. Je hebt het verdiend, omdat je er al zoveel moeite voor hebt gedaan en het dan natuurlijk zonder is om met lege handen terug naar huis te moeten. - Even geen last van het geweten
Ten slotte weten winkeliers heel goed hoe jouw onbewuste brein winkelt op Black Friday. Het is de dag waarop je even lekker mag winkelen, ook als het daardoor ongemerkt iets meer kost dan je van plan was. Het is een financiële feestdag, waarop de voet even van de rem kan en je morgen pas weer aan het huishoudboekje hoeft te denken. Het mag iets leuker, losser en grootser dan anders, dus daar zijn de aanbiedingen alvast op ingesteld.
Black Friday tips om er niet in te trappen
Ben je ondanks alle waarschuwingen voor mogelijk valse kortingen en aanbiedingen voor producten die je helemaal niet nodig hebt van plan om toch te gaan shoppen? Of weet je zeker dat de korting die jij gaat krijgen wél een goede deal is? Met een paar handige tips van een expert in consumentengedrag voorkom je dat er toch intrapt:
- Maak een lijstje
Het klinkt misschien stom, maar het is een krachtig wapen tegen bijna alle beïnvloedingen waar de winkeliers mee proberen te winnen. Stel voor jezelf een lijstje op, waarop je precies noteert wat je zoekt en wat je daarin belangrijk vindt. Wat zijn de specificaties van de televisie die je nodig hebt, hoe groot mag het scherm zijn of hoeveel versnellingen moet de fiets hebben die je wilt gaan kopen? Maak het zo concreet mogelijk, om je eigen eisen af te vinken en je niet zomaar te laten verleiden tot van alles waar je niet naar op zoek was. - Beloof het iemand die belangrijk voor je is
Jouw eigen brein laat zich graag en makkelijk bedonderen, ook al merk je daar zelf niets van. Je raakt echt overtuigd van het feit dat de aanbiedingen wél een goed idee zijn, ook al ben je natuurlijk gewaarschuwd voor Black Friday en heb je met jezelf afgesproken er niet in te trappen. Als je het echt goed wilt doen vertel je iemand die belangrijk voor je is wat je zoekt. Deel het lijstje, om een drempel om met iets heel anders thuis te komen nog een beetje groter te maken. - Blijf thuis als je niets nodig hebt
Helemaal in lijn met de huidige coronaregels en bijzonder gunstig voor je portemonnee. Je vermijdt automatisch drukke plekken, omdat je gewoon thuis blijft als je niets nodig hebt. Ga niet zomaar winkelen, ook niet om even te kijken welke aanbiedingen er zijn. En blader niet ‘zomaar’ door de folders van winkeliers uit de buurt, als je wilt voorkomen dat je geld gaat uitgeven. De beste manier om je niet te laten beïnvloeden is om je niet bloot te stellen aan de verleiding. Ga er alleen naar toe als je een plan hebt, bij voorkeur met het lijstje uit de eerste tip voor Black Friday. - Zorg voor een gevulde maag
Voorkom bovendien dat je gaat winkelen tegen lunchtijd of laat op de middag als je uitkijkt naar het avondmaal. Zodra je trek krijgt maakt je hebberige brein zich makkelijk meester van je, waardoor je veel vatbaarder bent voor de verleidingen die winkeliers voor je uitstallen. Zorg dat je eerst even wat eet of ga zelfs net na de lunch even op pad. Je zal merken dat het veel makkelijker is om de Black Friday-aanbiedingen te weerstaan. - Winkel op een rustig moment
Gebruik de verruimde openingstijden van sommige winkels of ga in ieder geval zo vroeg of zo laat mogelijk op pad. Tijdens de rustige momenten zijn er veel minder prikkels. Jij kunt je beter concentreren, omdat je minder last hebt van de drukte om je heen, de geluiden in de winkels en bijvoorbeeld de geuren en flitsende beelden die zij inzetten. Je voorkomt dat jouw brein cognitief overbelast raakt, waarmee je ervoor zorgt dat je gewoon zelf je beslissingen kunt blijven nemen. - Stop als je tevreden bent
Misschien wel de belangrijkste tip, die geldt tijdens Black Friday en ook de rest van het jaar. Zorg dat je een satisficer in plaats van een maximizer bent. Bedenk je waar je tevreden mee bent, om daarna niet verder te zoeken. Heb je het product gevonden dat je zocht? Zoek niet verder, omdat er altijd een mooiere, betere en vooral ook duurdere optie beschikbaar zal zijn.
Tip: benieuwd hoe satisficer jij al bent? Doe de quiz.
- Onderzoek de prijzen
Vergelijk geen producten (omdat je dan altijd bij de duurste optie uitkomt), maar doe dat wel met de prijzen. Voor met name elektronica kun je online gewoon nagaan wat het de rest van het jaar kost. En bekijk bijvoorbeeld of er geen andere winkel is die standaard goedkoper is dan de zogenaamde aanbieding die je tijdens Black Friday kunt scoren. Zo voorkom je eenvoudig dat je te veel betaalt, dankzij de informatie die gewoon online beschikbaar is.
Bring Back Friday, Green Friday en Giving Tuesday
Gelukkig gloort er bovendien licht aan de horizon, dankzij zowel winkeliers als andere initiatiefnemers die ook op zoek zijn naar een alternatief. Ze nemen deel aan een duurzame beweging zoals Green Friday of zorgen er tijdens Giving Tuesday voor dat ze geven in plaats van nemen. IKEA gaat zelfs nog een stap verder, met de eigen Bring Back Friday. De meubelgigant koopt meubels terug, met een tegoedbon voor de dubbele waarde van wat je inlevert. De tegoedbon is bovendien oneindig geldig, zodat je niet de druk ervaart om uitgerekend tijdens Black Friday een nieuwe aankoop te doen.
Dille & Kamille en Decathlon zetten zich daarnaast bijvoorbeeld in voor Green Friday door bomen te plaatsen in Costa Rica. En het wereldwijde Giving Tuesday haalde in de Verenigde Staten al bijna 2 miljard dollar op voor het goede doel.
Het zijn wat mij betreft mooie initiatieven, om het pure consumentisme een beetje te temperen. En wil je dan toch wat kopen met een mooie korting? Kies dan voor een ervaring, in plaats van nog meer spullen. Daarvan hebben we er volgens mij gemiddeld genomen meer dan genoeg. En leuke ervaringen, dat is waar je het over een paar jaar nog met anderen over hebt. Dus doe jezelf, de ander en de rest van de wereld een plezier. Koop niet zomaar allerlei spullen ‘omdat ze in de aanbieding zijn’.
Ga voor een geweldige ervaring, al was het maar om de ander cadeau te doen dat jullie op een rustig moment een keer lekker gaan wandelen in het bos en een kop koffie drinken. Gewoon om lekker samen te zijn, iets dat veel waardevoller is dan al die zogenaamde aanbiedingen voor producten waar je prima zonder had gekund.
Interessant artikel gelezen? Help me het bereik te vergroten met een like op Facebook. Zelf op de hoogte blijven van leuke psychologische inzichten? Abonneer je dan op de nieuwsbrief, zodat je iedere vrijdag de artikelen van die week van me ontvangt.
No Comments